ترک انفاق

نفقه چیست؟

نفقه عبارت است از مسكن، البسه، غذا و اثاث خانه که به طور متعارف با وضعیت زن متناسب باشد.

ترک انفاق چیست؟

معنای ترک انفاق، آن است که مرد به تکلیف خود در رابطه با پرداخت نفقه به زن خود عمل ننموده است. یکی از دعاوی رایج در حوزه خانواده دعوی مربوط به عدم پرداخت نفقه یا ترک انفاق است.

پرداخت نفقه زوجه به اندازه ای از دید قانونگذار مهم است که عدم پرداخت نفقه به زن همراه باضمانت اجرا است. بدین معنا که اگر مرد به تکلیف خود در باب پرداخت نفقه عمل ننمود، زن می تواند اقدام به  مطالبه نفقه خود (دادخواست حقوقی) نموده یا تقاضای مجازات مرد را از مرجع کیفری بنماید.

انواع ضمانت اجرا برای خودداری مرد از پرداخت نفقه

1- ضمانت اجرای حقوقی: که در این صورت، هرگاه با وجود تمکین زن، شوهر از پرداخت نفقه خودداری کند، زن می تواند با طرح دعوی حقوقی، محکومیت او را به پرداخت نفقه از دادگاه بخواهد. در این صورت، دادگاه حکم به پرداخت نفقه خواهد داد. اگر دادگاه حکم به پرداخت نفقه صادر کند و مرد واقعا از پرداخت آن ناتوان باشد، زن این حق را دارد که در صورت تمایل، تقاضای طلاق کند.

2-ضمانت اجرای جزایی: بر این اساس باید گفت، از آنجایی که نپرداختن نفقه در قانون، جرم محسوب می شود، زن می تواند با مراجعه به دادسرای عمومی، تعقیب جزایی شوهر را بخواهد که در این صورت با اثبات عدم پرداخت نفقه، مرد علاوه بر پرداخت نفقه به مجازات مقرر در قانون نیز محکوم خواهد شد. لذا اگر شخص با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمكين او ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و درصورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزائی یا اجرای مجازات موقوف می شود.

حکم ترک انفاق زن بر اساس قانون مجازات اسلامی در در صورتی اجرا میشود که:

1- زن از شوهر خود تمکین کرده باشد

2- مرد استطاعت مالی کافی برای پرداخت نفقه زن را داشته باشد.

در اینصورت زن می تواند با ثبت شکوائیه با عنوان کیفری ترک انفاق، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و بدین نحو شکایت کیفری ترک انفاق را به جریان بیندازد، که در نهایت مرد ممکن است زندانی شود .

قانونگذار در ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی الزام مرد به پرداخت نفقه و ضمانت اجرای  عدم پرداخت نفقه را اینگونه بیان کرده است که :

“هر کس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع نماید دادگاه او را از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می نماید.”

موارد زیر از مصادیق ترک انفاق هستند:

ترک منزل مشترک توسط زوج، بیرون نمودن زن از منزل مشترک، عدم پرداخت اجاره بهای منزل و خرید مایحتاج خانه، عدم پرداخت مخارج زوجه

نفقه همسر

نفقه همسر اولويت دارد، اگر شوهر علاوه بر همسرش مکلف به پرداخت نفقه به اشخاص دیگر، مثل پدر و مادرش و یا فرزندانش باشد، نفقه همسر بر سایر اشخاص واجب النفقة اولويت دارد.

نفقه فرزند

طبق مقررات قانونی، مسئول پرداخت نفقه فرزند در درجه اول پدر فرزند است.

مطابق ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی ، در بحث مربوط به نفقه اقارب، نفقه اولاد یا فرزندان بر عهده پدر آنها می باشد. پس از اینکه پدر فوت کند یا به لحاظ امکانات مالی نتواند به فرزند خود نفقه ای بپردازد، پرداخت نفقه فرزند بر عهده اجداد پدری او قرار می گیرد. در صورتی هم که پدر و اجداد پدری زنده نباشند و یا قادر به پرداخت نفقه فرزند نباشند، این وظیفه برعهده مادر قرار گرفته و در صورت فوت یا عدم توانایی وی، وظیفه بر عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری قرار می گیرد.

در بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، عدم پرداخت نفقه فرزند، به عنوان کسی که پرداخت نفقه به او واجب است، برای پدر، الزامی تعیین شده و عدم انجام آن، جرم انگاری شده است. به موجب ماده 642 قانون تعزیرات، هرکس با داشتن استطاعت مالی، از پرداخت نفقه فرزند خود امتناع ورزد، د‌‌اد‌‌گاه، او را از سه ماه و یک ‌روز تا پنج ماه حبس محكوم می‌ کند‌‌.

همچنین، ماده 53 قانون حمایت از خانواده مصوب 1391، پدر را در صورت عدم پرداخت نفقه و به شرط داشتن استطاعت مالی، به حبس تعزیری درجه 6 محکوم می کند.

در صورت طلاق زوجین بازهم پرداخت نفقه از تکالیف پدر محسوب می شود، چه، پدر حضانت را به عهده داشته باشد یا اینکه حضانت بر عهده مادر یا شخص دیگری باشد.

نکته: یکی از شرایط پرداخت نفقه به فرزند بر اساس قانون این است که فرزند مال کافی نداشته باشد و نتواند به وسیله اشتغال معیشت خود را تامین کند. بنابراین در صورتی که فرزند به سنی برسد و بتواند کار کند پرداخت نفقه بر پدر ضروری نیست.

نفقه گذشته فرزند به وی تعلق نخواهد گرفت و فرزند تنها می تواند بابت مطالبه نفقه زمان حال اقدام نماید.

از جمله شرایط تعلق نفقه به فرزند آن است که در پرداخت نفقه به وی، توانایی یا استطاعت مالی “نفقه دهنده” در نظر گرفته می شود.

نحوه شکایت از جرم عدم پرداخت نفقه فرزند

برای شکایت از پدر در خصوص عدم پرداخت نفقه فرزند، دو گروه می توانند با تنظیم شکواییه عدم پرداخت نفقه فرزند، علیه پدر اقامه دعوا کنند:

الف) اگر کودک به سن 18 سال تمام رسیده باشد و یا گواهی رشد دریافت کرده باشد، خود او می تواند برای عدم پرداخت نفقه، طرح دعوا کند.

ب) اگر فرزند دختر ، دارای سن کمتر از 9 سال و پسر ، دارای سن کمتر از 15 سال باشد، کسی که وظیفه نگهداری و حضانت فرزند بر عهده او است، مانند مادر کودک ، می تواند برای دریافت نفقه او علیه پدر اقامه دعوا کند.