وظایف و تخلفات مشاغل پزشکی

یکی از مهم ترین روابط حقوقی بین پزشک و بیمار این است که پزشک باید در قبال معالجه بیمار از تمام ظرفیت ها و امکانات پزشکی کمک بگیرد تا از روند درمان نتیجه مطلوبی حاصل شود. اما در برخی از اوقات امکان دارد که پزشک آنگونه که شایسته و لازم است بیمار خود را عمل نکند و به همین سبب مسئله خطا یا تخلف، قصور و تقصیر پزشک مطرح شود که عواقب حقوقی برای پزشک در بردارد.

ماده ۲ تصویب نامه شاغلان پزشکی مقرر می دارد، شاغلان حرفه های پزشکی و وابسته مکلفند بدون توجه به ملیت، نژاد، مذهب و موقعیت اجتماعی- سیاسی و اقتصادی بیماران حداکثر تلاش ممکن را در حدود وظایف حرفه ای خود بکار ببرند. همچنین مواد ۳ و ۵ تصویب نامه شاغلان این گروه را موظف به رعایت موازین علمی، شرعی و قانونی و نظامات دولتی صنفی و حرفه ای کرده و از هر گونه سهل انگاری در انجام وظایف به شدت منع می نماید. در این بین پزشکان و دندانپزشکان و متخصصان و دکترهای حرفه ای علوم آزمایشگاهی ماماها و کایروپراکتورها حتی موظف به پذیرش آن تعداد بیمار هستند که بنا به تشخیص سازمان نظام پزشکی حسب مورد معاینه دقیق و انجام آزمایش های آنها در یک زمان مناسب میسر باشد.

مخارج بیمار

در رابطه با مخارج بیماران ماده ۷ تصویب نامه شاغلان پزشکی مقرر می دارد، تحمیل مخارج غیر ضروری به بیماران ممنوع است، بر این اساس به نظر می رسد در راستای مداوای بیماران و انجام معاینات و … تحمیل آن دسته از هزینه ها که عرفاً مازاد بر ضرورت تشخیص داده شود، تخلف است و ممنوع می باشد. در برخی اوقات شنیده ایم که پزشکان برای شرح وخامت بیماری متوسل به راه های دیگری غیر از بیان کردن مستقیم شرایط برای شخص بیمار می شوند. گذشته از اینکه قریب به اتفاق شاغلین حرفه های پزشکی با توجه به روحیات و عواطف انسانی از بیان اخبار و اطلاعات ناگوار بیماران به طور مستقیم و ناگهانی به ایشان اجتناب می کنند، قانوناً نیز از این امر منع شده اند. به موجب ماده ۸ تصویب نامه شاغلان پزشکی، ایجاد ترس در بیماران با بیان غیرواقعی وخامت بیماری یا وخیم جلوه دادن بیماری ممنوع است و پزشک می تواند به نحوی مناسب بیمار و بستگان را در جریان خطرات وخامت و عواقب بیماری قرار دهد.

تجویز داروهای روان گردان و مخدر

تجویز داروهای روان گردان و مخدر به گونه ای که به حالت اعتیاد درآید، ممنوع می باشد، به جز در مواردی که بیمار، از بیماری روانی یا از دردهای شدید ناشی از بیماری های لاعلاج رنج برده یا ضرورت پزشکی مصرف آنها را ایجاب کند.

تعرفه خدمات درمانی

در زمینه امور مالی در ابتدا شاغلان حرفه های پزشکی و وابسته مکلفند تعرفه های خدمات درمانی مصوب ابلاغ شده از طرف وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی را رعایت نمایند، همچنین حق دریافت هیچ گونه وجه یا مالی را از بیماران علاوه بر وجوهی که توسط مسئولان موسسه درمانی ذی ربط طبق مقررات دریافت می شوند، ندارند و جذب بیمار از موسسات بهداشتی درمانی دولتی و وابسته به دولت و خیریه به مطب یا بخش خصوصی بیمارستان و درمانگاه خصوصی و بالعکس برای استفاده مادی توسط شاغلین این حرفه و حرفه وابسته ممنوع می باشد. به علاوه فروش دارو و ابزار پزشکی توسط پزشکان مگر با مجوز رسمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی است.

صدور نسخه

تجویز داروهایی که از طرف وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در فارماکوپه (همان مجموعه دارویی کشور) اعلام نشده است، ممنوع می باشد؛ مگر طبق ضوابط خاصی، در زمینه صدور نسخه پزشک مکلف است مشخصات و طرز استفاده از داروهای تجویز شده را با خط خوانا در نسخه ذکر کند و دکتر داروساز نیز مکلف است که چگونگی تجویز دارو طبق نسخه را توضیح دهد.

پیگیری معالجه بیمار

براساس ماده ۱۸ مصوبه شاغلان پزشکی، پزشک معالج مسئول ادامه درمان بیمار خود در حد توانایی و تخصص به استثنای موارد ضروری است، مگر اینکه بیمار یا بستگان او تمایل نداشته باشند. البته این وظیفه شامل موارد اورژانس نخواهد بود و همچنین در مواردی که مشاوره پزشکی ضروری باشد انتخاب پزشک مشاور با پزشک معالج است و این مشاوره باید تحت نظر پزشک معالج انجام شود؛ مگر زمانیکه بیمار یا بستگان او بدون اطلاع پزشک معالج اول از پزشک دیگری برای درمان بیمار دعوت به عمل آورند در اینصورت پزشک معالج اول می تواند از ادامۀ درمان خودداری نماید مگر اینکه این دعوت در مواقع فوری و ضروری باشد.

فوریت های پزشکی

براساس ماده ۲۷ مصوبه شاغلان پزشکی، شاغلان حرفه های پزشکی موظفند می باشند در موارد فوریت های پزشکی اقدامات مناسب و ضروری را برای نجات بیمار بدون فوت وقت انجام دهند. مطابق آخرین بخش نامه های ابلاغی به بیمارستان ها مراکز درمانی بیمارستانی نیز مکلفند صرفاً مصدومین حوادث رانندگی و ترافیکی را بدون فوت وقت و توجه به توانایی پرداخت هزینه ها پذیرش نمایند در صورتیکه نوع جرح و آسیب وارده از مواردی باشد که نیازمند بخش تخصصی جهت درمان باشد، بایستی پس از انجام مقدمات و رسیدگی های اولیه اورژانس برای مصدوم در دسترس ترین بیمارستانی که حتى المقدور دولتی نیز باشد پذیرش اخذ کرده و وی را به آن مرکز عودت دهند.

جلب رضایت و اخذ رضایت نامه جهت انجام اعمال جراحی

همانطور که در مورد قبل ذکر شد در موارد فوری و حیاتی یا (اورژانس) نیازی به اخذ رضایت نیست و پزشک باید بدون فوت وقت اقدامات لازم پزشکی را معمول دارد.

پیگیری انتظامی تخلفات شاغلین گروه پزشکی

به محض وصول شکایت از پزشکان، مراجع قضایی مستقیماً اقدام به تحقیق و بعضاً جلب پزشکان می نمودند که این امر سبب محدودیت هایی در انجام اعمال پزشکی گشته و کمتر پزشکی ریسک انجام هر جراحی یا عمل دیگر پزشکی را می پذیرفت، به علاوه اینکه توهینی جبران ناپذیر را به پزشکانی باعث میگشت که در طول تحقیقات مبری از اتهامات می گشتند. بنابراین براساس درخواست وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی بخشنامه شماره 1/76/8495 از جانب قوه قضائیه صادر گشت که در آن مقرر شد:

دادگاه ها در جرایم مذکور عدم رعایت موازین فنی و علمی و ضوابط دولتی در جرایم صاحبان مشاغل پزشکی حتی المقدور قبل از احضار پزشک متهم نظر کارشناسی و تخصصی مشورتی هیئت بدوی شورای رسیدگی به شکایات نظام پزشکی تبصره های آن را اخذ نمایند. موضوع ماده ۲۷ قانون نظام پزشکی مصوب 1374/10/20 مجلس شورای اسلامی و بنابراین مشخص شد که پیگیری شکایات و تخلفات شاغلان حرفه های پزشکی در ابتدای امر از طریق مراجع قضایی و انتظامی به عمل نخواهد آمد و بدواً جلب نظر کارشناس و هیات های بدوی انتظامی نظام پزشکی را نیاز دارد.

هر شکایتی نسبت به این دسته از مشاغل قابل پیگیری است؟ ماده ۳۴ مصوبه، مقرر می دارد شکایت باید با امضاء و تاریخ و شامل نام و مشخصات و نشانی کامل شاکی و مشتکی عنه (فرد) مورد شکایت و تاریخ وقوع تخلف باشد و به شکایات بدون امضاء یا امضای مستعار ترتیب اثر داده نمی شود.