سرقت

سرقت به معنای ربودن مال دیگری به گونه­­‌ای پنهانی است و سرقت فقط بر اموال منقول صدق می­کند. چیزی که ربوده می­‌شود، باید مال باشد. مال یعنی، هر چیزی که ارزش اقتصادی داشته باشد که عرفاً و شرعاً قابل نقل و انتقال باشد. تحقق جرم سرقت، منوط به این است که مال ربوده شده، متعلق به دیگری باشد و تصاحب مال بدون صاحب، سرقت محسوب نمی­‌شود.

جرم سرقت

ماده 267 قانون مجازات اسلامی در تعریف جرم سرقت مقرر می­دارد: «سرقت عبارت از ربودن مال متعلق به غیر است.»

در ربودن مال، لازمه تحقق ربایش، نقل مکان دادن مال از محلی به محل دیگر است، بنابراین سرقت تنها در مورد اموال منقول، که قابلیت نقل و انتقال و در نتیجه ربودن شدن را دارد، مصداق پیدا می­کند. رکن اصلی سرقت (تصاحب یا از آن خود کردن) مال متعلق به غیر است.

انواع جرم سرقت

به طور کلی در قانون مجازات اسلامی، دو نوع سرقت پیش بینی شده است:

1. سرقت حدی: نوعی از سرقت است که تحقق آن منوط به ماده 268 قانون مجازات اسلامی است؛

ماده 268 قانون مجازات اسلامی مقرر می­دارد: «سرقت در صورتی که دارای تمام شرایط زیر باشد، موجب حد است در غیر این صورت سرقت مستوجب حد نخواهد بود و در سایر دسته­ های جرم سرقت قرار خواهدگرفت.»

الف) شیء مسروق شرعاً مالیت داشته باشد؛

ب) مال مسروق در حرز باشد؛

پ) سارق هتک حرز کند؛

ت) سارق مال را از حرز خارج کند؛

ث) هتک حرز و سرقت مخفیانه باشد؛

ج) سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد؛

چ) ارزش مال مسروق در زمان اخراج از حرز،معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد؛

ح) مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی،وقف عام و یا وقف برجهات عامه نباشد؛

خ) سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد؛

د) صاحب مال از سارق نزد مرجع قضایی شکایت کند؛

ذ) صاحب مال قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق در نیاید؛

ر) مال مسروق قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد؛

ز) مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق درنیاید؛

ژ) مال مسروق از اموال سرقت شده یا مغصوب نباشد.

2- سرقت تعزیری: به سرقتی تعزیری گفته می­شود که سارق شرایط سرقت حدی را نداشته باشد در این صورت قاضی، با توجه به نحوه سرقت، برای آن مجازات تعیین می­کند. به عنوان نمونه، کیف قاپی یا سرقت، همراه با اسلحه و یا همراه با آزار دیگری و… .

سرقت تعزیری مشدد

هشت نوع سرقت تعزیری مشدد داریم:

• سرقت در موضوع ماده 656 قانون مجازات اسلامی؛
• سرقت مسلحانه؛
• سرقت مقرون به آزار یا تهدید؛
• سرقت آثار فرهنگی؛
• سرقت آب، گاز، تلفن، برق؛
• سرقت در شب به صورت مسلحانه و دسته جمعی؛
• سرقت از مناطق حادثه زده؛
• سرقت از صرافی­ها و بانک­ها.

سرقت در موضوع ماده 656 قانون مجازات اسلامی

در صورتی که سرقت حدی نباشد و دارای یکی ازشرایط زیر باشد سرقت تعزیری مشدد محسوب می­شود:

الف) سرقت در محل مسکونی یا آماده برای سکونت یا در محل­ه‌ای عمومی از قبیل مسجد یا… واقع شود؛

ب) سرقت در محلی واقع شود که توسط درخت، نرده یا… محرز شده باشد و سارق حرز را شکسته باشد؛

پ) سرقت در شب انجام شود؛

ت) تعداد سارقین دو نفر یا بیشتر باشند؛

ث) سارق مستخدم باشد و مال صاحب کار خود را دزدیده باش؛

ج) هرگاه کارکنان یا اداره کنندگان هتل، مسافرخانه و … به طور کلی کسانی که به واسطه­‌ی شغلشان اموالی که در دسترس آنها است را مورد دستبرد قرار دهند، مجازات آن 3 ماه تا 1 سال حبس و تا 74 ضربه شلاق می باشد.

سرقت مسلحانه

سرقت مسلحانه با توجه به شرایط آن می­‌تواند چهار مجازات مختلف درپی داشته باشد:

الف) طبق ماده 651  قانون مجازات اسلامی بند 3: «اگر سارق یا سارقین حامل سلاح باشند، چه سلاح مخفیانه باشد چه آشکار، به حبس از پنج تا بیست سال و تا 74 ضربه شلاق محکوم می­‌شود.

ب) طبق ماده 652 قانون مجازات اسلامی: « هر گاه سرقت مقرون به آزار باشد و یا سارق مسلح باشد به حبس از سه ماه تا ده سال و شلاق تا (۷۴) ضربه محکوم می‌شود و اگر جرحی نیز واقع شده باشد علاوه بر مجازات جرح به حداکثر مجازات مذکور در این ماده محکوم می‌گردد.»

ت) طبق ماده 653 قانون مجازات اسلامی: «هر کس در راه ها و شوارع به نحوی از انحاء مرتکب راه‌زنی شود در صورتی که عنوان محارب بر او صادق نباشد به سه تا پانزده سال‌حبس و شلاق تا (۷۴) ضربه محکوم می‌شود.»

پ) طبق ماده 654 قانون مجازات اسلامی: «هرگاه سرقت در شب واقع شده باشد و سارقین دو نفر یا بیشتر باشند و لااقل یک نفر از آنان حامل سلاح ظاهر یا مخفی باشد، در صورتی که بر حامل اسلحه عنوان محارب صدق نکند جزای مرتکب یا مرتکبان حبس از پنج تا پانزده سال و شلاق تا (۷۴) ضربه می‌باشد.»

سرقت مقرون به آزار یا تهدید

برای تحقق سرقت مقرون به آزار، مصادف بودن سرقت و آزار لازم و ضروری است. یعنی باید آزار و اذیت مرتکب، نسبت ‌به بزه­دیده در زمان تحقق سرقت باشد. اگر سرقت همراه با آزار (روحی و جسمی) باشد، تهدید هم نوعی آزار روحی محسوب می شود و سرقت مشدد است و مجازات آن حبس از سه ماه تا ده سال و تا 74 ضربه شلاق می‌­باشد.

سرقت آثار فرهنگی

اگر کسی از مکان­‌های فرهنگی مثل موزه، نمایشگاه، اماکن مذهبی سرقت کند و با آگاهی از مسروقه بودن این اموال آن­ها را  بخرد یا پنهان کند به حبس از یک تا پنج سال و برگرداندن این اموال محکوم می‌­شود.

سرقت آب، گاز، تلفن و برق

اگر کسی وسایل مربوط به تاسیسات مورد استفاده عمومی که از سرمایه و هزینه دولت است، مثل تاسیسات بهره برداری آب و برق و گاز و… را سرقت کند؛ طبق ماده 659 قانون مجازات اسلامی، به حبس از یک تا پنج سال محکوم می­‌شود و اگر سارق از کارمندان و کارکنان سازمان مربوطه باشد به حداکثر مجازات محکوم می­‌شود و هرکس بدون این که حق انشعاب را پرداخته باشد، از آب، برق، گاز و … استفاده غیر مجاز نماید، محکوم به پرداخت جزای نقدی می‌­شود.

سرقت در شب به صورت مسلحانه و دسته جمعی

طبق ماده 654 قانون مجازات اسلامی، اگر تعداد سارقین دو نفر یا بیشتر باشند و سرقت در شب انجام شود و حداقل یکی ازآنها دارای اسلحه باشند (اسلحه واقعی نه تقلبی) به حبس از پنج تا پانزده سال و شلاق تا 74 ضربه محکوم می­‌شوند.

سرقت از مناطق حادثه زده

اگر شخصی از محلی که در آن تصادف رانندگی رخ داده است یا منطقه سیل و زلزله زده یا محلی که در آن آتش سوزی اتفاق افتاده است سرقت کند، مجازات آن طبق ماده 658 قانون مجازات اسلامی، حبس از یک تا پنج سال و تا 74 ضربه شلاق می­‌باشد.

سرقت ازصرافی و بانک ها

شرایط سرقت از صرافی ها، بانک ها و طلا یا جواهر فروشی ها به شرح ذیل می­‌باشد:

• تعداد سارقین دو یا چند نفر باشند؛
• اسلحه به همراه داشته باشند (حتی اگر یک نفر اسلحه داشته باشد)؛
• سرقت با طرح و نقشه قبلی انجام گیرد.

مجازات این نوع سرقت کاملاً به نتیجه سرقت بستگی دارد یعنی:

• اگر تنها سرقت انجام شود مجازات آن حبس ابد می­‌باشد؛
• اگر قتلی صورت گیرد به قصاص اعدام محکوم می­‌شوند؛
• اگر به اراده­ی مرتکبین، سرقت صورت نگیرد، سارقین در حین سرقت از سرقت پشیمان شوند، مجازات هر یک از سارقین دو الی پنج سال حبس است؛
• اگر هیچ کدام از این نتایج حاصل نشد به حبس از ده تا پانزده سال محکوم می‌­شوند.

سرقت تعزیری ساده

سرقتی که حدی نباشد و جزء هیچ کدام از موارد سرقت تعزیری مشدد نباشد، سرقت تعزیری ساده است.

مجازات سرقت تعزیری ساده، مجازات چهل و پنج روز تا یک سال حبس و تا 74 ضربه شلاق  محکوم می شود.

مراحل شکایت از جرم سرقت

اولین قدم برای شکایت کردن از جرم سرقت تماس با 110 است تا اظهارات شما را صورتجلسه کند و در صورت نیاز به حضور مامورین آگاهی برای انگشت نگاری انجام گیرد. مرحله بعدی طرح شکایت، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی می‌­باشد.

مجازات سرقت حدی

طبق ماده 278 قانون مجازات اسلامی، مجازات سرقت حدی به 4 نوع تقسیم می­‌شود:

1. مجازات سرقت حدی مرتبه اول: قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتها به طوری که انگشت شصت و کف دست باقی بماند؛
2. سرقت حدی مرتبه دوم: قطع پای چپ سارق از پایین برآمدگی به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند؛
3. سرقت حدی مرتبه سوم: حبس ابد؛
4. سرقت حدی مرتبه چهارم: اعدام، هرچند سارق در زندان باشد.

سرقت حدی، با شکایت شاکی شروع می­‌شود و قبل از شکایت قابل گذشت می­‌باشد، اما بعد از انجام شکایت و پیگیری جرم، گذشت شاکی اثری نخواهد داشت.

راه های اثبات سرقت حدی

راه‌­های اثبات سرقت حدی به شرح ذیل می‌­باشد:

1. دو مرتبه اقرار مجرم؛
2. با یک بار اقرار مجرم، حد براو اجرا نمی‌­شود، اما مجرم، موظف به بازگرداندن اموال یا مال سرقت شده است؛
3. شهادت دادن دو مرد عادل.

نکته­‌ی مهمی که باید به آن توجه داشته داشت، سرقت با سوگند، اثبات یا نفی نمی­‌شود، پس سوگند از دلایل اثبات سرقت نیست.