چک سفید امضاء

چک سفید چیست؟

در قوانین مالی مربوط به چک و سفته، چک سفید امضاء به چکی می گویند که بدون مرقوم کردن مبلغ در آن، صاحب چک اقدام به امضاء می نماید و این حق را به دریافت کننده می دهد که در زمان لازم مبلغ دلخواه را در آن مرقوم نموده و برای نقد کردن آن به بانک مراجعه نماید .

به عبارت دیگر، صادر کننده چک، بخش مبلغ و در بعضی موارد قسمت تاریخ را خالی می گذارد و دریافت کننده چک می تواند مبلغ مورد نظر را در آن بنویسد و آن را نقد نماید.

لازم به ذکر است که از تاریخ ۲۱ آذر ۱۳۹۹ صدور چک در وجه حامل (بدون ذکر نام ذینفع) امکان پذیر نیست.

مواردی که چک سفید امضاء به شمار نمی رود عبارتند از:

بدون تاریخ: در صورتی که در برگه چک تنها قسمت تاریخ در آن خالی باشد، نمیتوان آن را سفید امضاء محسوب کرد .

چک در وجه حامل: چنانچه در برگه چک تنها بخش دریافت کننده چک (ذینفع ) قید نگردیده باشد، سفید امضاء محسوب نمی شود.

مجازات سوء استفاده‌ از چک سفید امضاء در ماده‌ ۶۷۳ قانون‌ مجازات‌ اسلامی‌ ، تحت‌ عنوان‌ خیانت‌ در امانت ‌عبارت است از:

«هر کس از سفید مهر یا سفید امضایی که به وی سپرده شده یا به هر روشی به دست آورده است، سوء استفاده کند، به 1 تا 3 سال حبس محکوم خواهد گردید.»

گم شدن یا سرقت چک سفید

با نظر به تغییرات جدید در قوانین صدور چک، صدور چک سفید امضاء بدون نام دریافت کننده، ممکن نیست؛ در نتیجه چنانچه برگه چک سفید گم و یا سرقت شود، از آنجایی که مشخصات شخص دریافت کننده و ذینفع مد نظر در سامانه صیاد بانک مرکزی تحت عنوان سامانه پیچک (پیمایش مبادلات چک) ثبت شده است، برگه فیزیکی فاقد ارزش می باشد.

در صورتی که چکی به عنوان ضمانت به فردی داده شود و آن فرد اقدام به پر کردن آن به مبلغ دلخواه نماید، شخص صادر کننده بایستی در مراجع قضایی، حقوقی بودن چک را ثابت نماید، تنها در چنین حالتی از پرداخت مبلغ چک معاف خواهد شد، در غیر این صورت بایستی مبلغ چک را به عنوان بدهی پرداخت نماید .

به سبب آنکه در چک سفید امضاء، مبلغ چک و تاریخ آن نوشته نمی شود و جای آن خالی باقی می ماند، ممکن است خطراتی به دنبال داشته باشد. این نوع چک معمولا برای ضمانت داده می شود و فرد دریافت کننده می تواند جای مبلغ و تایخ را به دلخواه خود پر کند و به بانک ببرد . این نوع چک بدون نام و تاریخ حکم چک حامل داشته و هر فردی می تواند با ارائه کارت ملی به بانک مراجعه نموده و تقاضای نقد کردن آن را کند.

چکی که تمامی موارد آن پر شده باشد و تنها قسمت تاریخ آن خالی باشد، حکم چک سفید امضاء را نداشته و از نوع چک های عادی بدون تاریخ می باشد و فرد دریافت کننده می تواند به میل خود برای چک تاریخ صدور بزند. هنگام پر کردن اطلاعات چک باید دقت زیای داشت، زیرا صدور چک بدون تاریخ نیز می تواند مشکلات زیادی را برای صادر کننده به دنبال آورد. با جابجا کردن تاریخ توافق شده، میتوان مبلغ چک را زودتر  از زمان موعود مطابله کرد که این مسئله می تواند سبب بروز مشکلاتی برای صادر کننده چک شود.

موارد استفاده از چک سفید

استفاده از چک سفید امضا به منظور ضمانت در معامله

برخی اوقات در املاک‌ تجاری، صاحب ملک جهت اطمینان از این که ملکش در زمان مشخص تخلیه می گردد، از مستاجر تقاضای چک سفید امضا می‌نماید.

این چک ممکن است برای جبران خسارت یک معامله یا قرارداد درخواست گردد.

استفاده‌ از این چک برای امانت است؛ از همین رو طرفین در این مورد باید توافق نمایند که چک نقد نگردد. هر چند امکان دارد که که دریافت کننده‌ چک به عهد خود عمل نکند‌.

امکان دارد که این چک برای معاملاتی نظیر ربا و نزول درخواست شود که صاحب چک معمولا از روی اجبار آن را به امضا می رساند که می تواند مشکلات قضایی بسیاری را برای وی ایجاد کند.

مواردی که صادرکننده و دریافت کننده چک سفید امضاء بایستی رعایت کنند:

فردی که چک سفید را دریافت می کند، چنانچه لازم شد چک را نقد کند، فقط بایستی مبلغ توافق شده را در چک بنویسد در غیر این صورت صادر کننده چک حق دارد از او شکایت کند. همچنین صادر کننده و دریافت کننده چک سفید امضاء باید اسناد و مدارک کافی برای اثبات ادعای خود در رابطه با چک سفید را داشته باشند .

سوءاستفاده از چک سفید امضاء

این احتمال وجود دارد که شخصی که چک در دست وی امانت است، از آن سوءاستفاده کند و یا حتی امکان دارد فردی به‌ درخواست‌ دیگری‌ چک سفید امضا را به گونه ای تکمیل نماید که به ضرر صاحب امضا باشد و شخص‌ دیگری از‌ آن چک استفاده کند، در این‌ صورت‌ هر دو شخص مرتکب جرم شده اند؛ اولی‌ به سبب نوشتن مطالبی زیان آور و‌ خارج از توافق در چک سفید امضا و دیگری‌ به سبب سوءاستفاده از چک.

چک سفید امضاء به هر دلیلی که صادر گردد، صادر کننده باید جهت پیشگیری از مشکلات بعدی از دریافت کننده رسید دریافت کند و در آن قید شود که این چک با چه هدف و برای انجام چه کاری صادر شده است.