مجازات کودک آزاری

جرم کودک آزاری چیست؟

کودک آزاری جرمی شایع بوده که عوامل چندگانه فردی و محیطی با هم ترکیب شده و احتمال بروز انواع این آسیب اجتماعی را افزایش می دهند.

به موجب ماده 2 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان: «هر نوع اذیت و آزار کودکان و نوجوانان که موجب شود به آنان صدمه‌ جسمانی یا روانی و اخلاقی وارد شود و سلامت جسم یا روان آنان را به مخاطره اندازد‌ ممنوع است.»

هرگونه آسیب جسمانی یا روانی، سوءاستفاده جنسی یا بهره کشی و عدم رسیدگی به نیازهای اساس افراد زیر 18 سال توسط افراد دیگر و به صورتی که غیرتصادفی نباشد، کودک آزاری تلقی می گردد.

در تعریفی دیگر، کودک آزاری به هرگونه فعالیتی اطلاق می شود که باعث ایجاد آزار جسمی یا روانی برای کودک شود. کودک آزاری از جانب پدر و مادر و یا دیگر اعضای خانواده، هرگونه رفتار نامساعد جسمانی از طرف والدین یا سایر اعضای خانواده و خویشاوندان کودک است که موجب ایراد ضرب و جرح و بروز شواهد آسیب شناختی مشخصی گردد و مورد تأیید پزشک قانونی یا مسئولین آموزش و پرورش و یا مراجع ذیصلاح در امر بهداشت خانواده قرار گیرد.

مصادیق کودک آزاری

جزء دوم واژه کودک آزاری، کلمه آزار است. واژه «آزار» تنها شامل یک عمل واحد نمی شود، بلکه موارد متعددی از رفتارها را در بر می گیرد. همه ما به آزار بودن رفتارهایی نظیر ضرب و جرح فیزیکی و تجاوز جنسی اذعان داریم.

بارزترین مصادیق کودک آزاری شامل سوزاندن کودک یا نوزاد با سیگار، اذیت و آزار شدید جسمانی کودک و نوازد، رها کردن کودک (به عنوان بی توجهی)، محروم کردن کودک از عشق (آزار عاطفی)، سوءاستفاده جنسی از کودک، عدم مراقبت و مواظبت متعارف از کودک و … می باشد.

مجازات جرم کودک آزاری چیست؟

با تصویب قانون حمایت از کودکان و نوجوانان در 25 آذر سال 1381، حمایت های کیفری جدیدی از طریق جرم انگاری های جدید پیش بینی شد. این قانون، نقطه عطفی در تحولات حقوق کیفری اطفال ایران به شمار می رود و حاکی از جهت گیری حمایتی صریح قانون گذار در برابر کودکان و نوجوانان می باشد. بر طبق ماده 1 این قانون: «کلیه اشخاصی که به سن هجده سال تمام هجری شمسی نرسیده‌اند از حمایت‌های قانونی مذکور در این قانون بهره ‌مند می‌شوند.»

بنابراین، تمام افراد زیر 18 سال تمام، صرف نظر از جنسیت آن ها، کودک و نوجوان محسوب می شوند و مشمول حمایت های کیفری این قانون می گردند.

ماده 3 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بیان می دارد: «هرگونه خرید، فروش، بهره‌کشی و به کارگیری کودکان به منظور ارتکاب ‌اعمال خلاف ازقبیل قاچاق، ممنوع و مرتکب، حسب مورد علاوه بر جبران خسارات وارده به شش ماه تا یک سال زندان و یا به جزای نقدی از ده میلیون (10000000) ریال تا ‌بیست میلیون (20000000) ریال محکوم خواهد شد.»

به موجب ماده 4 این قانون: «هرگونه صدمه و اذیت و آزار و شکنجه جسمی و روحی کودکان و نادیده‌ گرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی و جسمی و ممانعت از تحصیل آنان ممنوع و‌ مرتکب به سه ماه و یک روز تا شش ماه حبس و یا تا ده میلیون (10000000) ریال جزای‌ نقدی محکوم می‌گردد.»

همچنین ماده 6 این قانون آورده است که: «کلیه افراد و موسسات و مراکزی که به نحوی مسوولیت نگاهداری و‌سرپرستی کودکان را بر عهده دارند مکلفند به محض مشاهده موارد کودک آزاری مراتب را‌جهت پیگرد قانونی مرتکب و اتخاذ تصمیم مقتضی به مقامات صالح قضائی اعلام نمایند ‌تخلف از این تکلیف موجب حبس تا شش ماه یا جزای نقدی تا پنج میلیون (5/000/000)‌ ریال خواهد بود.»

شایان ذکر است که چنانچه پدر یا جد پدری، فرزند خود را بکشد، قصاص نمی گردد و تنها مجازات های تعزیری، نظیر حبس و مجازات دیه بر او اعمال خواهد شد. اما در صورتی که مادر، فرزند خود را بکشد، قصاص خواهد شد.

به موجب ماده 7 قانون حمایت از اطفال و نوجوانان: «هر يك از والدين، اولياء يا سرپرستان قانوني طفل و نوجوان و تمام اشخاصي كه مسؤوليت نگهداري، مراقبت و تربيت طفل را برعهده دارند، چنانچه برخلاف مقررات قانون تأمين وسايل و امكانات تحصيل اطفال و جوانان ايراني مصوب ۳۰/۴/۱۳۵۳ از ثبت‌نام و فراهم‌كردن موجبات تحصيل طفل و نوجوان واجد شرايط تحصيل تا پايان دوره متوسطه امتناع كنند يا به هر نحوي از تحصيل او جلوگيري كنند، به انجام تكليف يادشده و جزاي نقدي درجه هفت قانون مجازات اسلامي محكوم مي‌شوند.»

بر اساس ماده 8 این قانون: «هر کس با تهدید، ترغیب یا تشويق موجب فرار طفل يا نوجوان از خانه يا مدرسه و يا ترک تحصیل وی شود یا اطفال يا نوجوانان را بدین منظور فريب دهد و يا موجبات آن را تسهيل يا فراهم كند، در صورت فرار یا ترک تحصیل، حسب مورد به یک یا چند مورد از مجازات‌هاي درجه شش قانون مجازات اسلامي محکوم میشود و در ‌صورت عدم تحقق فرار يا ترك تحصيل، برای بار اول با اخطار پلیس ویژه اطفال و نوجوانان مواجه و در صورت تکرار به مجازات فوق محکوم میشود.»

ماده 9 این قانون بیان می دارد: «هرگاه در اثر بی ‌توجهی و سهل‌ انگاری اشخاص غیر از والدین نسبت به اطفال و نوجوانان نتایج زیر واقع شود، مقصر علاوه بر پرداخت دیه به ‌شرح زیر مجازات می شود:

الف) فوت طفل یا نوجوان حسب مورد به مجازات حبس درجه پنج قانون مجازات اسلامي؛

ب) فقدان یکی از حواس یا منافع، قطع، نقص یا از کار افتادگی عضو، زوال عقل یا بروز بیماری صعب‌ العلاج یا دائمی جسمی یا روانی و یا ایراد جراحت از نوع جائفه یا بالاتر حسب مورد به مجازات حبس درجه شش قانون مجازات اسلامي؛

پ) نقصان یکی از حواس یا منافع، شکستگی استخوان یا دیگر اعضاء و یا بروز بیماری روانی به مجازات حبس درجه هفت قانون مجازات اسلامي؛

ت) جراحت سر و صورت و یا گردن در صورت عدم شمول هر یک از بندهای (ب) و (پ) به مجازات حبس درجه هشت قانون مجازات اسلامي؛

ث) آزار جنسی ناشی از بی توجهی و سهل انگاری شدید و مستمر حسب مورد به یکی از مجازات‌های درجه هشت قانون مجازات اسلامي.»

ماده 10: «هرکس نسبت به طفل یا نوجوان مرتکب آزار یا سوء استفاده جنسی شود، در صورتی که مشمول مجازات حد نباشد با در نظر گرفتن شرایطی مانند وضعیت بزه دیده، شرایط مرتکب و آثار جرم، به ترتیب زیر مجازات می‌شود:

۱- آزار جنسی تماسی توسط محارم يا با عنف به مجازات حبس درجه پنج قانون مجازات اسلامي؛

۲- سایر آزارهای جنسی تماسی به مجازات حبس درجه شش قانون مجازات اسلامي؛

۳- آزار جنسی غیر تماسی توسط محارم یا با عنف به یکی از مجازات‌های درجه هفت قانون مجازات اسلامي؛

۴- سایر آزارهای جنسی غیرتماسی به یکی از مجازاتهای درجه هشت قانون مجازات اسلامي؛

۵- بهره کشی جنسی از طفل و نوجوان از طریق عرضه، در اختیار گرفتن، وادار یا اجیر كردن برای هرزه‌ نگاری یا سوءاستفاده جنسی به مجازات حبس درجه پنج قانون مجازات اسلامي؛

۶- در دسترس قراردادن یا ارائه محتوا یا اثر مستهجن یا مبتذل به طفل یا نوجوان به یک یا چند مجازات درجه هشت قانون مجازات اسلامي؛

۷- استفاده از طفل و نوجوان براي تهيه، توليد، توزيع، تكثير، نمايش، فروش و نگهداري آثار سمعي و بصري مستهجن یا مبتذل، حسب مورد به میانگین حداقل و حداکثر تا حداكثر مجازات مقرر در قانون مربوط؛

۸- واردات، صادرات، تکثیر، انتشار، عرضه، معامله یا بارگذاری محتوا یا اثر مستهجن یا مبتذل که در آنها از اطفال و نوجوانان بهره گیری شده و یا حمل و نگهداری آنها به یکی از مجازاتهای درجه شش قانون مجازات اسلامي؛

۹- برقراری ارتباط با طفل و نوجوان در فضای مجازی به‌منظور هرگونه آزار جنسی یا ارتباط جنسی نامشروع به یکی از مجازاتهای درجه شش قانون مجازات اسلامي.»

ماده 11: «هرگونه معامله راجع به طفل يا نوجوان ممنوع بوده و مرتکب به مجازات حبس درجه پنج قانون مجازات اسلامي محکوم میشود؛ چنانچه این رفتار با هدف فحشاء و هرزه‌نگاری، بهره‌کشی اقتصادی، برداشت اعضاء یا جوارح و یا استفاده از طفل و نوجوان در فعالیتهای مجرمانه باشد، مرتکب به مجازات حبس درجه چهار قانون مجازات اسلامي محکوم میشود.»

ماده 12: «هرکس مرتکب قاچاق اطفال و نوجوانان شود به مجازات حبس درجه سه قانون مجازات اسلامي محکوم میشود.»

ماده 13: «هرکس مرتکب انتقال، خرید، فروش یا قاچاق اعضاء و جوارح طفل يا نوجوان شود، به مجازات حبس درجه سه قانون مجازات اسلامي محکوم میشود.»

ماده 14: «هرکس به هر نحو موجبات ارتكاب به خودكشي طفل یا نوجوان را فراهم آورد یا تسهیل کند و مشمول مقررات حد یا قصاص نشود، علاوه بر پرداخت ديه طبق مقررات، حسب مورد به ترتیب زیر مجازات می‌شود:

الف) هرگاه رفتار مرتكب، موجب خودكشي منجر به فوت طفل و نوجوان شود، به مجازات حبس درجه پنج قانون مجازات اسلامي؛

ب) هرگاه اقدامات مرتكب موجب فوت طفل و نوجوان نشود، ولی منجر به ورود آسيب جسمي یا روانی به طفل و نوجوان شود به مجازات حبس درجه شش قانون مجازات اسلامي؛

پ) هرگاه اقدامات مرتكب مؤثر واقع نشود، به مجازات ‌حبس درجه هشت قانون مجازات اسلامي.»

ماده 15: «هر شخصی برخلاف مقررات قانون کار مرتکب بهره‌کشی اقتصادی از اطفال و نوجوانان موضوع ماده (۲) این قانون شود، علاوه بر مجازات‌های مذکور در قانون کار به مجازات حبس درجه شش قانون مجازات اسلامي نیز محکوم می‌شود.»

ماده 16: «در اختیار قراردادن یا فروش مواد دخانی به اطفال و نوجوانان یا به واسطه آنان، موجب ضبط مواد دخانی کشف ‌شده و محکومیت مرتکب به جزای نقدی درجه هشت قانون مجازات اسلامي میشود.»

شکایت از جرم کودک آزاری

ماده 5 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان اذعان می دارد: «کودک‌ آزاری از جرائم عمومی بوده و احتیاج به شکایت شاکی خصوصی‌ ندارد.»

بنابراین، در صورتی که والدین کودک یا هر شخص دیگری، اقدام به کودک آزاری کند، هر کسی که ناظر این اتفاق باشد، می تواند این موضوع را گزارش کند.

برای شکایت از جرم کودک آزاری، توسط شاکی خصوصی، می توان به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و شکواییه کودک آزاری را ثبت کرد. البته، گزارش ضابطین قضایی، مانند مأمورین نیروی انتظامی نیز از دیگر روش های شکایت و پیگیری جرم کودک آزاری است. لازم به ذکر است که چنانچه والدین، کودک خود را تنبیه کنند، تنها در صورتی که از حدود تعیین شده، بیشتر بوده و غیر قانونی باشد، مجازات خواهند شد.