کدام اموال معاف از مالیات بر ارث هستند؟

مالیات بر ارث

یکی از انواع مالیات های مستقیمی که دولت با توجه به قانون، دریافت می‎کند مالیات بر ارث است. بدین صورت که اگر فرد متوفی دارای ورثه باشد، وراث یا نماینده قانونی وی، نخست باید اقدام به انحصار وراثت نمایند تا به صورت رسمی وراث متوفی مشخص شوند.

آن ها همچنین وظیفه دارند، حداکثر طی مدت یک سال از تاریخ فوت، به سازمان امور مالیاتی محل سکونت متوفی مراجعه کرده و در اظهارنامه ای که به صورت فرم های مخصوص و توسط سازمان امور مالیاتی تهیه شده، اطلاعات مرتبط با هویت، مکان متوفی، وراث حین فوت، دارایی ها، بدهی ها، مخارج کفن و دفن و واجبات مالی و عبادی و دیون متوفی مثل مهریه همسر او را ذکر نمایند.

نکاتی درباره قانون ارث

بخشی از اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم در رابطه با مالیات بر ارث می باشد که از وراث متوفی نسبت به سهم‌الارث خود و با توجه به نرخی که برای هر طبقه از وراث تعیین گردیده ‌است، وصول می‌شود. بر طبق قانون ارث، اموال مشمول مالیات بر ارث که درنتیجه فوت فرد، چه فوت واقعی باشد و چه فرضی، انتقال پیدا می کند، به شرح زیر مشمول مالیات می گردد:

نسبت به سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و اوراق بهادار دیگر به ‌استثناء موارد مندرج دربند (2) این ماده و سودهای متعلق به آن‌ها و نیز سود سهام و سهم‌الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث و یا پرداخت و تحویل به آن‌ها به نرخ 3 درصد.

نسبت به سهام و سهم‌الشرکه و حق تقدم آن‌ها 1.5 برابر نرخ‌های مذکور در تبصره 1 ماده 143 و ماده 143 مکرر قانون مذکور، طبق مقررات مزبور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث.

نسبت به حق الامتیاز و دیگر اموال و حقوق مالی که دربندهای مذکور به آن‌ها تصریح نگردیده ‌است، به نرخ 10 درصد ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وراث.

نسبت به انواع و اقسام وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به نرخ 2 درصد بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث.

نسبت به املاک و حق واگذاری محل یک و نیم برابر نرخ‌های مذکور در ماده 59 قانون مالیات‌ها به مأخذ ارزش معاملاتی املاک و یا به مأخذ ارزش روز حق واگذاری حسب مورد، در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث.

نسبت به اموال موجود در خارج از کشور متعلق به متوفای ایرانی، بعد از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع اموال و دارایی‌ها پرداخت گردیده ‌است، به نرخ 10 درصد ارزش ماترک که مأخذ محاسبه مالیات بر ارث در کشور محل وقوع مال قرارگرفته‌است، در صورت عدم شمول مالیات بر ارث در کشور مذکور به مأخذ ارزش روز انتقال یا تحویل به نام وراث.

اموالی که از پرداخت مالیات معاف می باشند، عبارتند از:

وجوه بازنشستگی، وظیفه و پس‌انداز خدمت و مزایای پایان خدمت، مطالبات مربوط به خسارت اخراج، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده ‌نشده و بیمه‌های اجتماعی و همچنین وجوه پرداختی توسط مؤسسه های بیمه یا بیمه‌گزار و یا کارفرما نظیر انواع بیمه‌های عمر و زندگی، خسارت فوت و نیز دیه و نظایر آن‌ها حسب مورد که به صورت یکجا و یا مستمر به ورثه متوفی پرداخت گردد.

اموالی که برای سازمان‌ها، مؤسسات و نهادهای مذکور در ماده 2 قانون مالیات‌ها مورد وقف یا نذر یا حبس قرار گیرد، البته به‌شرط تأیید سازمان‌ها و نهادهای مذکور.

لوازم خانه محل سکونت متوفی

اموالی که جزء ماترک متوفی می باشند و بر اساس قوانین یا احکام خاص، مالکیت آن ها سلب و یا به صورت بلاعوض در اختیار اشخاص موضوع ماده 2 قانون مالیات‌ها قرارگیرد با تأیید اشخاص مزبور مشمول مالیات بر ارث قرار نخواهد گرفت.

یکی از مهم‌ترین مواردی که در بخش مالیات بر ارث اصلاح شده است، موضوع امکان صدور گواهی پرداخت مالیات برای هرکدام از اموال متوفی به طور مجزا می باشد. در واقع درگذشته وراث وظیفه داشتند که مالیات بر ارث اموال را پیش از انتقال آن‌ها به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایند، که برخی اوقات این امر مشکلات زیادی را برای وراث متوفی به وجود می آورد. امروزه این نقیصه قانونی رفع شده است، بدین ترتیب که فقط هنگامی که اموال متوفی انتقال پیدا می کند، مالیات آن نیز وصول می‌شود.

بنابر قانون، چنانچه ارزش روز تمامی ماترک متوفی کمتر از دیون محقق متوفی، واجبات مالی و عبادی و خرج کفن‌ودفن باشد، اموال متوفی مشمول مالیات موضوع ماده 17 قانون مالیات‌ها نخواهد گردید و مالیات‌های پرداختی ماده مذکور با ارائه اسناد و مدارک مثبته به پرداخت‌کننده مسترد می شود.

چنانچه ارزش روز ماترک بیش از دیون محقق متوفی، واجبات مالی و عبادی و هزینه‌های کفن‌ودفن باشد، موارد مزبور به ترتیب از ارزش روز اموال موضوع ‌بندهای 1 تا 5 ماده 17 قانون مذکور کسر و مازاد ماترک حسب مورد به مأخذ مقرر در ماده مزبور مشمول مالیات خواهد گردید و اضافه ‌مالیات‌های پرداختی موضوع ماده 17 با ارائه اسناد و مدارک مثبته به پرداخت‌کننده مسترد می شود.

همچنین اگر کل ماترک یا قسمتی از آن مطابق بندهای الف و ب مشمول مالیات نباشند، اداره امور مالیاتی وظیفه دارد، گواهی لازم مبنی بر بلامانع بودن ثبت یا انتقال یا پرداخت یا تحویل اموال و دارایی غیرمشمول متوفی به وراث را حسب موارد مذکور در ماده 17 قانون مالیات‌های مستقیم به‌عنوان مراجع ذیربط صادر نماید.

چنانچه بدهی متوفی مستند به مدارک و اسناد مثبته قانونی بوده و اصالت آن مورد تأیید اداره امور مالیاتی صلاحیت‌دار قرار گیرد قابل کسر از ماترک است. بر طبق تبصره 2 ماده 17 قانون مالیات‌ها، نرخ‌های مذکور تنها برای طبقه اول در نظر گرفته ‌شده و اگر وراث شامل طبقه دوم و سوم باشند، نرخ‌های مذکور در این ماده به ترتیب 2 و 4 برابر خواهند گردید.