بیمه بیکاری

بیمه چیست؟

مطابق قانون بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بیمه عبارت است از قراردادی که به موجب آن یک طرف (بیمه گر)، تعهد می کند در ازای دریافت وجه یا وجوهی از طرف دیگر (بیمه گذار)، در صورت وقوع یا بروز حادثه خسارت وارده بر او را جبران نموده، یا وجه معینی را بپردازد، متعهد را (بیمه گر) طرف تعهد را (بیمه گذار) و وجهی را که بیمه گذار به بیمه گر می پردازد، حق بیمه و آنچه را که بیمه می شود، موضوع بیمه می نامند.

بیمه بیکاری چیست؟

یکی از حوزه های خدمات دهی دولت به شهروندان، حوزه ی خدمات اجتماعی است و سازمان تامین اجتماعی به عنوان متولی اصلی خدمات اجتمایی در کشور مسئول تامین اجتمایی و بچه های اجتماعی شناخته می شود.

قانون بیمه ی بیکاری در 1369/6/26 به تصویب رسید. طبق ماده 2 قانون بیمه بیکاری، این قانون به شخصی اطلاق می شود که بر اثر شرایطی به ناچار و غیر ارادی کار و شغل خود و همچین بخش مهمی از درآمد خود را از دست داده است. از میان این افراد که پیش از بیکاری حداقل شش ماه، سابقه ی پرداخت بیمه داشته باشند، می توانند از خدمات بیمه بیکاری استفاده کنند.

در کشور ما بیمه ی بیکاری از صنایع و در آمدهای صندوق بیمه بیکاری تامین می شود. که این درآمدها توسط کارفرمایان، تامین می شود و مدت پرداخت سازمان نیز با توجه به سابقه ی پرداخت بیمه بیکاری و وضعیت تاهل و تجرد فرد صورت می گیرد.

انواع پوشش های بیمه

انواع پوشش های بیمه به شرح ذیل می باشد:

• حمایت در برابر حوادث بیماری ها و بارداری؛
• مستمری بازنشستگی؛
• مستمری از کارافتادگی؛
• مستمری بازماندگان؛
• مقرری بیمه بیکاری؛
• غرامت دستمزد ایام بیمار؛
• پرداخت هزینه وسایل کمک پزشکی؛
• کمک هزینه ازدواج.

وظایف کارفرما

کارفرمایان کارگاه های مشمول قانون، باید ظرف مدت 15 روز از تاریخ تاسیس به منظور بیمه کردن کارکنان خود به نزدیکترین شعبه تامین اجتماعی واقع در محدوده عملکرد کارگاه مراجعه کنند و مدرکی را که نشانگر کارفرما بودن آنها می باشد، به شعبه تحویل داده و کد کارگاه دریافت نمایند. کارفرما می بایستی هر ماه لیست کارگران یا کارمندان مشمول قانون تامین اجتماعی که در استخدام یا در اختیار دارند، صرف نظر از نوع قرارداد و کار و ترتیب استخدام و نحوه پرداخت حقوق و مزایا در مهلت مقرر در قانون (حداکثر) تا آخرین روز ماه بعد به سازمان ارسال نماید.

به هنگام تحویل اولین لیست، باید اصل و تصویر شناسنامه تمام کارکنان کارگاه به واحد نام نویسی شعبه ارایه شود و ضمن دریافت شماره بیمه، این شماره در لیست های ماهانه در مقابل نام افراد درج گردد، تا بیمه شدگان بتوانند از خدمات بیمه استفاده نمایند.

عدم تعلق بیمه بیکاری

به چه افرادی بیمه ی بیکاری تعلق نمی گیرد؟ طبق قانون به افراد ذیل بیمه تعلق نمی گیرد:

• صاحبان مشاغل آزاد و بیمه شدگان اختیاری؛
• بازنشستگان و از کار افتادگان کلی؛
• اتباع خارجی؛
• مستخدمین پیمانی دستگاه های دولتی؛
• مشمولین بیمه ی اجباری رانندگان برون شهری و درون شهری؛
• بیمه ی خادمین مساجد؛
• بیمه ی کارگران باربر؛
• مشمولین بیمه ی قالیبافان به صورت انفرادی و بدون کارفرما؛
• افراد مشمول ماده 188 قانون کار؛

به موجب ماده ۱۸۸ قانون کار: «اشخاص مشمول قانون استخدام کشوری یا سایر قوانین و مقررات خاص استخدامی و نیز کارگران کارگاه ‌ها خانوادگی که انجام کار آنها‌ منحصراً توسط صاحب کار و همسر و خویشاوندان نسبی درجه یک از طبقه اول وی انجام می‌ شود، مشمول مقررات این قانون نخواهند بود.»

• افراد شاغل در موسسات و شرکت های دولتی که از لحاظ استخدامی تابع مقررات خاص هستند.

قطع بیمه ی بیکاری

دلایل قطع بیمه ی بیکاری چیست؟

• بیمه شده به نحوی از انحاء با دریافت مزد بلا تکلیفی به کار مربوطه را اعاده کند.
• هر زمان فرد مجدد اشتغال به کار یابد.
• در صورتی که فرد، بدون عذر موجه از شرکت در دوره های کار آموزی یا سواد آموزی، خودداری کند.
• در صورتی که فرد، از پیشنهاد شغلی در حوزه ی تخصص خود یا مشابه آن امتناع ورزد.
• در صورتی که فرد، ضمن دریافت بیمه ی بیکاری، برای دریافت مقرری بازنشستگی یا از کار افتادگی نیز اقدام کند.

نکته مهمی که باید به آن توجه کنید، این است که افراد مسن، مشمول این قانون که دارای 55 سال سن و بیشتر باشند، مادامی که مشغول به کار نشده اند، می توانند تا رسیدن به سن بازنشستگی، تحت پوشش بیمه ی بیکاری باقی بمانند.

طبق قانون، افراد 30 درصد از حقوق دریافتی را برای حق بیمه پرداخت می کنند که از این 30 درصد، 7 درصد حق کارگر و 20 درصد حق کارفرما و ۳ درصد هم سهم بیمه ی بیکاری است، که این 3 درصد را  کارفرما مکلف است، از طرف کارگر پرداخت کند.

مشمولین بیمه ی بیکاری

چه افرادی مشمول بیمه ی بیکاری می شوند؟  طبق قانون برای اینکه فرد بیمه شده، بخواهد از مزیت بیمه ی بیکاری بهره مند شود، باید سه شرط را دارا باشد:

• شخص بیمه شده در استخدام نظام قانون کار باشد و ۳ درصد هزینه ی بیمه ی بیکاری را قبلاً پرداخت کرده باشد؛
• حداقل 6 ماه سابقه ی پرداخت حق بیمه داشته باشد؛
• علی الاوصول کارگر ۳۰ روز مهلت دارد تا پس از بیکاری، برای بیمه ی بیکاری خود در خواست دهد، لکن در موارد خاص این مهلت تا ۳ ماه قابل تجدید می باشد و تا پایان انقضاءه این مدت، کارگر باید خودش را به وزارت کار، جهت دریافت بیمه بیکاری، معرفی کند.

طبق تبصره 2 ماده 2 قانون بیمه ی بیکاری، بیمه شدگانی که به علت بروز حوادث قهریه و غیر متقربه به بیکار می شوند، می توانند با معرفی خود به واحد کار امور اجتماعی وزارت کار، از مقرره ی بیمه ی بیکاری استفاده کنند و نیازی نیست که ۶ ماه سابقه ی بیمه داشته باشند.

نحوه پرداخت بیمه ی بیکاری

نحوه ی پرداخت بیمه ی بیکاری بر اساس سال ۱۴۰۲ به شرح ذیل می باشد:

بنابر جدول فوق، افرادی که بیش از ۲۴۰ ماه سابقه ی بیمه دارند، اگر مجرد باشند، نهایت 36 ماه و اگر متاهل باشند، نهایت 50 ماه بیمه ی بیکاری به آنها تعلق می گیرد. بنابراین سقف بیمه، برای افراد مجرد ۳۶ ماه و برای افراد متاهل ۵۰ ماه است.

نحوه محاسبه بیمه بیکاری

میزان مقرری روزانه ی بیمه شده بیکار معادل 55 درصد متوسط فرد یا حقوق ۳ ماه قبل از بیکاری بیمه شده می باشد، به مقرری افراد متاهل یا متکفل، تا حداکثر چهار نفر از افراد تحت تکفل، به ازای هر یک از آنها به میزان 10 درصد حداقل دستمزد، افزوده خواهد شد. در هر حال مجموع دریافتی مقرری بگیر، نباید از حداقل دستمزد کمتر و از ۸۰ درصد متوسط فرد یا حقوق بیشتر باشد. مبنای محاسبه ی حقوق 90 روز پایانی در زمان اشتغال بکار در نظر گرفته می شود.