تعرض جنسی چیست؟

تعرض جنسی یک تجربه ی تقریبا رایج در میان در زندگی افراد، بخصوص زنان در تمامی کشورها است، که از سوی سازمان ملل آن را به عنوان یک مشکل حقوق بشری محسوب کرده­اند، که شامل خشونت جسمی، عاطفی و جنسی می­شود. به طور تقریبی از هر سه زن در دنیا، یک نفر در طول زندگی خود مورد تعرض و سوءاستفاده جنسی از طریق اجبار، حمله و… قرار گرفته است. عواقب و اثرات منفی و مضر تعرض جنسی تا سال­ها پس از حمله ادامه می­یابد.

هرچند که امکان دارد هم زن و هم مرد مرتکب اعمال خشونت­آمیز در محیط خانواده گردند، اما تحقیقات بیانگر این است که با زنان به میزان بیشتری بدرفتاری می­شود و این آزار و خشونت با هدف کنترل و تسلط بر آنان صورت می­گیرد. در اکثر جوامع امروزی، زنان در معرض خشونت مردان قرار می­گیرند.

تعریف تعرض جنسی

تعرض جنسی یکی از اشکال خشونت می­باشد که در جوامع گوناگون به شکل­های مختلفی مشاهده می­شود. تعرض جنسی به هرگونه رفتار غیر­اجتماعی گفته می­شود که از لمس کردن تا تجاوز را شامل می­شود. توجه داشته باشید که تعرض جنسی عملی است که بدون رضایت شخص بر روی بدن وی انجام می­گیرد.

در اکثر مواقع، افرادی که مورد تعرض قرار می­گیرند، در مورد آن سخنی نگفته و شکایت نمی­کنند. عوامل گوناگونی نظیر دلایل فرهنگی، قانونی و اجتماعی در این مسئله تاثیرگذارند.

تجربه­ی مورد تعرض جنسی قرار گرفتن، می تواند منجر به وارد شدن ضربات شدید روانی بر قربانی شود؛ زیرا در هنگام وقوع فاجعه، همه­ی مکانیسم­های دفاعی فرد، مختل و حتی فلج می­شود. این حادثه­ی تلخ موجب می­شود که فرد دنیای اطراف خود را ناامن ببیند. از عوارض دیگر آن می­توان به دیدن خواب­های پریشان تا مدت­ها، عدم توانایی لازم برای انجام کار­های روزمره، احساس آلوده بودن، احساس گناه، گریز از اجتماع و به طور کلی اختلال در زندگی روزمره اشاره کرد. این مسئله که قربانیان نتوانسته­اند از خود در برابر حادثه تعرض دفاع کنند نیز ممکن است موجب احساس خشم و نفرت شدید در آن­ها شود.

خشونت جنسی، احساس استقلال، کنترل و تسلط بر بدن را مختل می­کند. مرز­های بدن نقض می­شوند، روزنه­ها تحریک می­شوند، نمی­توان از محرک­های حسی آزار­دهنده رهایی یافت، عملکرد­های زبانی و حرکتی توسط مهاجم کنترل می­شود و اغلب سیستم عصبی بدن، پاسخ­هایی مانند تهوع، استفراغ، دفه ادرار و مدفوع و بیهوشی می­دهد.

اثرات فیزیکی تعرض جنسی

قربانیان تعرض جنسی امکان دارد که موارد زیادی از اثرات فیزیکی شامل موارد زیر را تجربه کنند:

• سلامت روانی ضعیف
• آسیب­های فیزیکی
• رفتار­های زیان­آور برای سلامتی(مانند مصرف الکل و مواد مخدر، رفتار­های پرخطر جنسی و…)
• شکایت­های بدنی
• بارداری ناخواسته
• بیماری­های جنسی انتقال یافته
• اختلالات جنسی زنانه

سلامتی روانی زنانی که مورد تعرض جنسی قرار گرفته­اند، تحت تاثیر این رویداد  و تجربه­ی منفی آنان قرار گرفته و ممکن است با اختلال پس از ضربه، افسردگی، اضطراب، اختلالات وحشت/نفرت، اختلالات اشتها، اختلالات عملکرد جنسی، عزت نفس پایین و… مواجه شوند.

دلایل سکوت زنان قربانی تجاوز جنسی

زنانی که پس از مورد تجاوز قرار گرفتن سکوت می­کنند، معمولاً به دلیل تنوعی از افسانه­های تجاوز دچار تشدید خودسرزنشگری شده­اند. افسانه­های تعرض، نگرش­ها و باورهایی هستند که به طور کلی اشتباه بوده، اما به صورت گسترده استفاده می­شوند و در خدمت انکار تجاوز به عنف به موجب بی­اهمیت دانستن آن می­باشند. برخی از انواع این افسانه­ها عبارتند از:

• ظاهر فیزیکی زنان موجب تجاوز به آن­ها گردیده است؛
• شریک آنان نمی­تواند مرتکب تجاوز شده باشد؛
• زن نه نگفته یا از نظر فیزیکی مقاومت نکرده­است.

تفاوت بین آزار جنسي و تجاوز جنسي چیست؟

آزار جنسی شامل رفتار، حرف های زشت، نظر کردن و به اصطلاح هیزی کردن و لمس اعضای بدن بچه یا قربانی است، اما تجاوز جنسی آخرین مرحله می­باشد که از طريق اعمال جنسی و براي ابراز قدرت و خشم انجام می­شود. تشخیص تجاوز جنسی بر عهده پزشک قانونی بوده که برخی اوقات به دلیل فراوانی علایم ایجاد شده نظیر پارگی و خون مردگی، تشخیص آن بسیار راحت و بعضی اوقات به دلیل نبود علامت مثبت تقریبا غیر­ممکن است.

انواع تجاوز جنسی

انواع گوناگونی از تجاوز وجود دارد که معمولاً با توجه به وضعیتی که در آن اتفاق می افتد، جنسیت یا ویژگی قربان و یا جنسیت و خصوصیت متهم دسته بندی مي­شود که عبارتند از: تجاوز توسط فرد آشنا، تجاوز دست جمعی، تجاوز زناشویی یا تجاوز زوجی، تجاوز به محارم، سوءاستفاده جنسی از بچه ها، تجاوز در زندان و تجاوز جنگي، اما به این موارد محدود نمی گردد.

مجازات آزار جنسی

بر اساس بند ت ماده 224 قانون مجازات اسلامی وجود عنف در تجاوز جنسی، یکی از مواردی بوده که موجب تشدید کیفر زنا تا حد اعدام می­شود . چنانچه یکی از طرفین راضی به برقراری رابطه جنسی نباشد و دیگری او را وادار به ارتکاب این عمل کند، این خصوصیت برای شخص مکره از کیفیات مشدده به شمار می­رود. به همین جهت، تجاوز جنسی در فقه و به تبع آن در قوانین کیفری ایران با تشدید مجازات همراه گردیده­است. در واقع عدم رضایت  قربانی، آمیزش جنسی را به تجاوز جنسی تبدیل می­کند.

در تبصره 2 ماده 224 بیان گردیده است: «هر گاه فردی با زنی که راضی به زنا با وی نباشد، در حال بیهوشی، خواب یا مستی زنا کند، رفتار او در حکم تجاوز جنسی است. در زنا از راه اغفال و فریب دادن دختر نابالغ یا از راه ربایش ، تهدید یا ترساندن زن، هرچند موجب تسلیم شدن او گردد نیز حکم فوق جاری است»، ولی چنانچه این حیله و تقلب به شکلی باشد که به عنوان نمونه قربانی با وعده ازدواج، تن به آمیزش جنسی داده باشد و فریب خورده باشد، دیگر در قانون ما تجاوز به جنسی محسوب نمی­گردد؛ چراکه فرد به میل خود در رابطه جنسی ایفای نقش کرده است. علاوه بر کیفر اعدام متجاوز مقرر در بند ت ماده 224 قانون مجازات اسلامی1392، قانونگذار در ماده 231 این قانون، پرداخت ارش البکاره و مهرالمثل را نیز به عنوان ضمانت اجرای مدنی تجاوز و راهکاری برای حمایت از زنان قربانی تجاوز جنسی(بزه­دیدگان)، پیش بینی کرده است که در موارد زنای به عنف، اگر زن باکره باشد، مرتکب علاوه بر مجازات مقرر به پرداخت ارش البکاره و مهرالمثل نیز محکوم خواهد شد و اگر باکره نباشد، تنها به مجازات و پرداخت مهرالمثل محکوم می شود.

به موجب بند ت تبصره 1 ماده 224 قانون مجازات اسلامی: «زنای به عنف یا اکراه از سوی زانی که موجب اعدام زانی است».