در کشور های مختلف، اسناد مالکیت به عنوان ابزاری برای شناسایی مالکیت افراد بر املاک، مورد استفاده قرار می گیرند. در کشور ما اسناد مالکیت شامل سند رسمی، قولنامه، مبایعه نامه، بنچاق و … می شوند.
سند چیست؟
سند، معتبر ترین مدرک اثبات مالکیت بر یک ملک، است. اسناد ملکی انواع گوناگونی دارند که با توجه به شرایط ملک، خریدار و فروشنده تنظیم می گردند. این قبیل اسناد در هر محکمه و دادگاهی قابل ارائه و اثبات می باشند، در حالی که بنچاق این ویژگی را ندارد.
ماده 1284 قانون مدنی در تعریف سند بیان می دارد: «سند عبارت است از هر نوشته که در مقام دعوی یا دفاع قابل استناد باشد.»
در مفهوم عام، سند، یکی از ادله اثبات دعوا است و هر گونه نوشته ای است که بتوان در دفاع از خود یا برای محکومیت طرف مقابل، از آن استفاده کرد.
بنچاق چیست؟
در زمان گذشته، بنچاق یکی از انواع سند عادی بود که برای اثبات مالکیت افراد بر اموالشان، مورد استفاده قرار می گرفت و امروزه به معنی خلاصه ای از سند رسمی است.
به عبارتی، بنچاق یک سند قدیمی بوده که در گذشته به دلیل عدم وجود دفاتر اسناد، توسط معتمدین محل و یا ریش سفیدان نوشته می شد و به امضا دو طرف می رسید، که با گذشت زمان جای خود را به سند داده و اعتبار گذشته اش را از دست داده است.
امروزه ، بنچاق به شکل و معنای مرسوم و سنتی آن نیست. بعد از تصویب قانون ثبت، بنچاق به برگه ای اطلاق می گردد که پس از تنطیم سند رسمی معامله در دفاتر اسناد رسمی، توسط دفتر دار به افراد داده می شود و مشخصات مورد معامله، اطلاعات منعقد کنندگان قرارداد و جزئیات دیگر، در آن درج شده است و در واقع، خلاصه سند است. پیش از این در گذشته، بنچاقی که دفاتر اسناد رسمی به افراد می دادند در برگه های بزرگ و به صورت دست نویس بود، اما امروزه به صورت تایپی است.
در واقع، در برگی که مردم آن را بنچاق می نامند و قانون به آن، برگ معاملات تک برگی می گوید، تمامی جزئیات، متعلقات و مشخصات ملک شامل شماره های مربوط به آب، برق، تلفن و … ذکر می شود.
املاکی که پس از سال ۱۳۹۱ مورد معامله قرار گرفته اند، بایستی سند تک برگی داشته باشند و املاک دارای بنچاق نیز باید بنچاق خود را به سند تک برگی تبدیل کنند. جهت تبدیل بنچاق به سند، مدارک زیر مورد نیاز است:
- اصل سند مالکیت منگوله دار در صورت وجود؛
- آدرس و کد پستی ملک؛
- چنانچه ملک، خریدار جدیدی باشد، ارائه کد ملی و آدرس مالک جدید؛
- به همراه داشتن بنچاق و تکمیل فرم خلاصه معامله؛
- ارائه فرم درخواست سند تک برگ.
فقدان بنچاق
به دلیل این که بنچاق، سندی قدیمی است، امکان گم شدن یا آسیب رسیدن به آن به مرور زمان وجود دارد. در چنین شرایطی، مالک سند می بایست با شناسنامه و کارت ملی به دفاتر تنظیم اسناد رسمی مراجعه نماید. معمولاً در این دفاتر، رونوشت برابر اصل از بنچاق وجود دارد که میتوان از این طریق برای دریافت بنچاق رسمی اقدام نمود.
تفاوت بنچاق با سند
سند را می توان با یا بدون مراجعه به دفاتر اسناد رسمی، تنظیم کرد. از این رو، به سند عادی و رسمی، تقسیم بندی می شود. بنچاق در گذشته، سندی عادی بوده که بدون مراجعه به دفاتر اسناد رسمی، بین افراد تنظیم می شد. لیکن، در حال حاضر، برگه ای است که شامل خلاصه اطلاعات سند تنظیمی در دفاتر اسناد رسمی می باشد و توسط دفترخانه به افراد داده می شود. بنابراین، تفاوت سند و بنچاق به شرح زیر است:
- سند رسمی، توسط مامور صلاحیت دار و در مراجع رسمی، تنظیم می گردد، اما بنچاق، در گذشته، توسط طرفین قرارداد و بدون حضور مامور رسمی تنظیم می گردید.
- در سند رسمی، استناد به تاریخ مندرج در آن، در برابر ثالث امکان پذیر است؛ اما، در بنچاق امکان این کار وجود ندارد.
- بنچاق، سندی می باشد که در آن اطلاعات و جزئیات ملک ثبت می گردد، لیکن اسناد معاملاتی، سند هایی هستند که اطلاعات خریدار، فروشنده و انتقال مالکیت در آن ها ثبت می شود.
لازم به ذکر است از آنجایی که امروزه بنچاق در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می گردد، سندی رسمی به شمار می رود. بنابراین، به عنوان یک سند رسمی، ادعای انکار و در تردید در مورد آن پذیرفته نیست و صرفاً ادعای جعل نسبت به آن قابل طرح می باشد.
تفاوت بنچاق و مبایعه نامه
مبایعه نامه قراردادی است که میان خریدار و فروشنده انعقاد می یابد و یک سند عادی محسوب می گردد. در صورتی که بنچاق، قرارداد طرفین نبوده بلکه سندی است حاوی مشخصات و اطلاعات ملک که خلاصه ای از قرارداد نیز در آن نوشته می شود.
همانگونه که پیش تر ذکر شد، از سال 1391 به بعد، بنچاق ها در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می گردند. از این رو، سند رسمی به شمار می روند. بنابراین، ارزش و اعتبار بنچاق با مبایعه نامه تفاوت دارد.
نظرات کاربران