تفاوت متهم، مجرم و محکوم

کلمات متهم، مجرم و محکوم در دنیای حقوق بسیار شنیده می شود. در این مقاله قصد داریم تا فرق آن ها با یکدیگر را با ساده ترین زبان تشریح کنیم .

حقوق کیفری، یکی از شاخه های حقوق بوده که در آن مواردی نظیر بررسی جرایم و مجازات های مربوط به آن  و نیز رسیدگی به این جرایم در مراجع قضایی کیفری مورد بحث قرار می گیرد .

هرچند متهم، مجرم و محکوم مقداری به هم شباهت دارند، ولی هریک از آن ها معنای خاص خود را داشته و به کار بردن آن ها برای یک مورد و یک شخص، جایز نمی باشد.

متهم کیست ؟

متهم با واژه تهمت هم خانواده می باشد. تهمت به معنای سخنی است که مشخص نیست درباره شخص مورد هدف حقیقت دارد یا خیر و باید مورد بررسی قرار گیرد. هنگامی که جرمی صورت می گیرد و در پی آن، شخص متضرر شکایت نامه تنظیم کند (و یا جرمی باشد که نیاز به شاکی نداشته باشد و مراتب به بازپرس رسیده و تحقیقات آغاز گردد)، از جمله وظایف بازپرس این بوده که مرتکب جرم را بیابد در این حین امکان دارد که بازپرس به یک یا چند نفر مظنون گردد. بعد از انجام مراحل اداری، مراجع قضایی برای بررسی افرادی که در وقوع این جرم احتمالا نقش داشته اند، آن ها را احضار خواهد کرد. ممکن است این افراد در رابطه با جرم رخ داده نقشی داشته باشند و یا هیچ گونه جرمی از جانب آن ها صورت نگرفته باشد. در چنین حالتی که هنوز جرمی اثبات نشده و در واقع شخص یا اشخاص که تنها به دلیل احتمال اولیه به مراجع قضایی احضار می گردند، متهم می باشند. هیچ مجازاتی شامل حال شخص متهم به ارتکاب فعل خلاف قانون، نیست و می بایست تا موعد رسیدگی نهایی پرونده و مشخص شدن کلیه جوانب منتظر ماند تا جرم شخص اثبات شده و وی به عنوان مجرم شناخته شود .

بنابراین اینگونه می توان بیان کرد که متهم ، فردی می باشد که بنابر دلایل موجود در پرونده کیفری و با توجه به نظر بازپرس یا دادیار پرونده مدنظر، اتهام بر او وارد بوده و مظنون به ارتکاب جرم است.

احتمال آزادی موقت(آزادی به قید ضمانت) متهم با توجه به شرایط پرونده اش، ممکن است وجود داشته باشد. در این صورت با ارائه سند و درصورت نداشتن ضمانت نامه معتبر، با اجاره سند و ارائه آن به مراجع قضایی، به صورت موقت تا موعد نهایی رسیدگی به پرونده، می تواند آزاد باشد.

البته لازم به ذکر است که این امکان معمولاً برای متهمین جرائم غیر عمد وجود دارد و با توجه به شرایط پرونده، مقام قضایی در این رابطه تصمیم گیری خواهد کرد.

تفاوت متهم و مجرم

مجرم کیست ؟

هر فردی رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل انجام دهد که در قانون برای آن مجازات تعیین گردیده است، به عنوان مجرم شناخته می شود.در واقع مجرم فردی است که پس از اتمام مراحل رسیدگی به پرونده در دادسرا و دادگاه کیفری بدوی و تجدیدنظر، وقوع جرم توسط او به طور قطعی به اثبات رسیده باشد و بنابراین حکم محکومیت قطعی او صادر می شود.

محکوم کیست ؟

محکوم، فردی می باشد که پس از اتمام مراحل رسیدگی در دادسرا و دادگاه کیفری بدوی، قاضی پرونده نظر بر وقوع جرم از جانب او داشته و حکم محکومیت او صادر می شود. پس تفاوت متهم، محکوم و مجرم در این است که برای محکوم دانستن یک فرد کافی است تا حکم دادگاه کیفری بدوی در مورد او صادر گردد، ولی برای مجرم شناختن او صدور حکم دادگاه تجدیدنظر ضروری است.

نکته: چنانچه با کلمه محکوم علیه نیز روبرو شدید، باید بدانید محکوم علیه در واقع همان مفهوم محکوم را دارد و هر دو واژه یکسان می باشند. اگر در حالت کلی در یک خط تفاوت متهم و مجرم و محکوم را بیان کنیم می توان گفت :

متهم هنوز به طور قطعی به عنوان مجرم شناخته نمی شود و از این رو مجازاتی شامل حال وی نمی باشد. مجرم و محکوم  با توجه به دلایل کافی و با مستندات ارائه شده در پرونده ، مشمول مجازات بوده و مقام قضایی در این رابطه حکم لازمه را صادر کرده است.