عده در عقد موقت

عده چیست ؟

با ازدواج، خانواده تشکیل می شود و در هر جامعه‌ای کانون خانواده دارای ارزش زیادی است و قوانین گوناگونی جهت حفظ این کانون وضع می گردد. ولی برخی اوقات به دنبال بعضی از مشکلات، زن و مرد تصمیم می‌گیرند که از هم جدا شوند که در قانون مدنی کشور ما قوانین مختلفی در رابطه با ازدواج و طلاق وجود دارد. در میان این قوانین با عبارت عده مواجه خواهید گردید. با توجه به قوانین حاکم بر جامعه و ماده ی 1150 قانون مدنی، عده عبارت است از مدتی که تا انقضای آن، زنی که عقد نکاح او منحل شده است، نمی تواند شوهر دیگر اختیار کند.

عقد موقت

تشکیل خانواده به 2 شیوه ی عقد دائم و موقت صورت می گیرد که هریک از این دو شیوه خصوصیات خاص خود را دارند. در عقد دائم، ازدواج بایستی به طور رسمی ثبت گردد، در حالی که در عقد موقت این شرط وجود ندارد و فقط با خواسته زن و مرد صورت می پذیرد. و نیز عقد موقت مدت زمان مشخصی دارد و امکان تقاضای ارث در این نوع عقد وجود ندارد.

عده در عقد موقت

مدت زمان عده، در عقد موقت به عوامل گوناگونی بستگی دارد. در صورتی که نکاح، ابطال گردیده باشد زمانی دوره عده اتمام می یابد که زن دو مرتبه عادت ماهیانه (پریود) شده باشد. چنانچه شرایط به گونه ای باشد که زن عادت ماهیانه نشود، طول دوره عده 45 روز خواهد بود. در شرایط دیگری نظیر بارداری، عده تا پایان زایمان و در صورت وفات شوهر، عده 4 ماه و 10 روز است. در صورتی که بعد از نکاح، دخول صورت نگرفته باشد و یا زن یائسه باشد احتیاجی به رعایت دوره عده نخواهد بود.

عده در صیغه موقت

صیغه موقت در واقع همان عقد موقت می باشد که مدت زمان عده این نوع نکاح توضیح داده شد. مدت زمان عده در صیغه موقت به عوامل و شرایط گوناگونی بستگی دارد و در هر موقعیتی مدت زمان متناسب با آن موقعیت به عنوان طول دوره عده در نظر گرفته می‌شود.

عده زن در صورت انقضاء مدت و بذل مدت در نکاح موقت

نکاح موقت یکی از شیوه های نکاح می باشد که در صورت فسخ، زن می بایست مدت زمان عده را رعایت نماید. در رابطه با نکاح 2 اصطلاح حقوقی وجود دارد؛ یکی انقضای مدت و دیگری بذل مدت. کلمه ی بذل در اصل به معنی بخشش می باشد و در نکاح موقت بذل یعنی این که زوج، زمان باقی مانده نکاح را به زوجه می‌بخشد و فسخ نکاح صورت می گیرد. بعد از آن زن می‌تواند ازدواج کند ولی به شرطی که طول دوره عده را رعایت کند. عده در عقد موقت بعد از 2 دوره عادت ماهیانه و در زنانی که شرایط عادت ماهیانه ندارند بعد از چهل و پنج روز پایان می یابد.

در انقضای مدت در واقع مدت زمان نکاح موقت تمام می شود و در این حالت نیز زن می بایست طول دوره عده را رعایت نماید، عده در انقضای مدت مثل بذل مدت است.

ضرورت نگه داشتن عده در عقد موقت

بر اساس قوانین حاکم بر کشور، نگه داشتن عده در عقد موقت الزامی می باشد و همانطور که پیش تر از این به آن اشاره کردیم، بعد از فسخ نکاح موقت، زوجه وظیفه دارد تا مدت زمان معینی را به عنوان عده در نظر بگیرید و در این دوره نمی تواند ازدواج مجدد کند. مدت زمان عده با توجه به شرایط گوناگون، متفاوت است.

زنا در عده عقد موقت

زنا در عده عقد موقت حرام می باشد ولی این مسئله موجب حرمت ابدی زن نمی‌ گردد و بعد از اتمام دوره عده امکان جاری شدن صیغه عقد برای زن وجود دارد. حرمت ابدی یعنی این که ازدواج زن و مرد تا ابد حرام است. حرمت ابدی به واسطه بعضی از کارهای خلاف شرع به وجود می آید.

ازدواج دائم در عده عقد موقت

طبق فتوای مراجع تقلید چنانچه زن و مردی عقد دائم کنند در حالی که یکی از آن دو بداند که زن در عده عقد موقت می باشد و نکاح در طول دوره عده حرام است، زن بر مرد حرام ابدی می گردد، و فرقی ندارد که میان آنان نزدیکی رخ داده باشد یا خیر. در صورتی که هیچ یک از دو طرف اطلاعی از عده و حکم شرعی آن نداشته باشند، چنانچه رابطه ی جنسی برقرار کرده باشند زن برای مرد حرام می گردد و چنانچه رابطه برقرار نکرده باشند، زن برای مرد حرام نمی گردد. چنانچه صیغه عقد دائم توسط فرد دیگری جاری شده باشد، به هیچ وجه حرام ابدی نمی شوند و زن و مرد قادرند بعد از اتمام دوره ی عده با همدیگر ازدواج کنند.

اقسام عده

1. عده طلاق: بر اساس قانون در عقد دائم بعد از طلاق، زوجه می بایست مدتی را به عنوان عده نگه دارد و در این مدت زمان برای حفظ حرمت ازدواج پیشین و جلوگیری از اختلاط نسل اجازه ازدواج مجدد را نخواهد داشت.
2. عده فسخ نکاح: فسخ نکاح و طلاق تفاوت‌هایی با همدیگر دارند و با وجود این تفاوت‌ها، زن بعد از فسخ نکاح هم می بایست عده نگه دارد.
3. عده وفات: بعد از فوت شوهر، زن وظیفه دارد تا عده نگه دارد. در واقع فقط طلاق و فسخ نکاح موجب جدایی زن و شوهر نمی‌شود و نگه داشتن عده در وفات شوهر هم الزامی می باشد.
4. عده بذل مدت و انقضای مدت: بذل مدت و انقضای مدت از موارد مرتبط با انحلال عقد موقت می باشند و برای عقد دائم استفاده نمی شوند. عده بذل مدت از دیگر عده‌ها نیز کوتاه‌تر می باشد.

عده همسر مفقودالاثر

چنانچه مردی گم شود و هیچ خبری از مرده یا زنده بودن وی وجود نداشته باشد، دو حالت برای زن به وجود می آید.در اولین حالت اگر مرد مفقود شده اموالی از خود بر جای گذاشته باشد که زن بتواند زندگی خود را با آن اداره نماید و یا در صورتی که ولی وجود داشته باشد که مخارج زن را تامین نماید، زن اجازه ازدواج ندارد و می بایست صبر کند تا خبر قطعی از شوهرش حاصل گردد.

حالت دوم این است که زن نتواند هزینه های زندگی خود را تامین نماید. در این صورت می‌تواند با مراجعه به دادگاه، دادخواست طلاق را مطرح نماید که در این حالت قانون‌گذار مدتی را به تحقیق و جستجو اختصاص خواهد داد و اگر مرد پیدا نشد، حکم طلاق زن صادر می گردد. بعد از طلاق هم زن باید به مدت 4 ماه و 10 روز عده نگه دارد.

زنانی که ایام حیض ندارند

حیض یا همان دوره عادت ماهیانه، تقریبا هر بیست و هشت روز یک بار برای زنان رخ می دهد. طول این دوره حداقل سه روز و حداکثر ده روز است و چنانچه زنی کمتر از 3 روز یا بیشتر از 10 روز خونریزی داشته باشد حیض نبوده و احکام دیگری برای این زنان وجود دارد.

عده زن باردار

در صورتی که زنی باردار باشد و در حال سپری دوره عده خود باشد، این دوره تا پایان زمان زایمان ادامه می یابد.

عواقب نگه نداشتن عده

چنانچه زنی عده نگه ندارد، عواقب حقوقی و شرعی برای وی به دنبال خواهد داشت. در صورت نگه نداشتن عده و ازدواج کردن زن، ازدواج وی باطل خواهد بود و چنانچه مرد هم از این موضوع آگاه باشد، زن و مرد نسبت به همدیگر حرام ابدی خواهند شد.