قباله ازدواج چیست ؟

در کشور ما، واقعه‌­ی ازدواج به دو صورت، ازدواج دائم و ازدواج موقت به وقوع می‌­پیوندد. مثل هر توافق دیگری در ازدواج، که باید سندی بین طرفین تنظیم گردد که دال بر وقوع عقد و جزئیات توافقات آنان باشد. به سندی که در رابطه با انعقاد عقد نکاح تنظیم می­شود، قباله­‌ی ازدواج می­گویند.

قباله­ ازدواج، اهمیت زیادی دارد؛ چرا که علاوه بر اثبات وقوع عقد نکاح، کلیه‌­ی توافقات طرفین در زمان انعقاد نکاح در آن ذکر می­گردد. حتی در صورتی که طرفین با مشکلاتی روبرو شوند و خواستار طرح دعاوی خانواده در دادگاه باشند، وجود قباله­‌ی ازدواج، الزامی است و بایستی به عنوان یکی از دلایل و مستندات، ارائه گردد.

قباله­‌ی ازدواج، سند رسمی یا عادی بوده که دال بر وقوع ازدواج، چه دائم و چه موقت، بین زن و مرد است. برخی اوقات به قباله ازدواج، سند ازدواج و یا برگه ازدواج هم می­گویند. در قباله­‌ی ازدواج، کلیه­‌ی توافقات طرفین، بایستی به طور دقیق ذکر گردد.

شایان ذکر است، در صورتی که قباله‌­ی ازدواج بر طبق نظامنامه‌های وزارت عدلیه (به این معنا که تنظیم آن بر اساس مقررات در دفاتر ازدواج و طلاق) ثبت شده باشد، سند رسمی بوده، در غیر این صورت سند عادی محسوب می­شود.

قباله­ ازدواج به عنوان یک سند رسمی در تمام محاکم، قابل استناد است و زن و شوهر برای طرح دعوا در رابطه با موضوعاتی نظیر مطالبه مهریه، اخذ شناسنامه برای فرزندان، الزام زوجه به تمکین و این گونه موارد، ملزم به ارائه قباله ازدواج می­باشند. اگر قباله­‌ی ازدواج وجود نداشته باشد، اثبات نکاح چه دائم و چه موقت، بسیار سخت و زمان بر است.

مفقود شدن سند ازدواج، باعث می­شود که زن و شوهر قادر نباشند در دادگاه، دعاوی خانوادگی نظیر طلاق، مطالبه مهریه و نفقه، تمکین، حضانت فرزند و… را مطرح کنند. از همین رو در صورت گم شدن عقدنامه، باید به دفتر ازدواجی که عقد نکاح در آن به ثبت رسیده، مراجعه و تقاضای صدور رونوشت قباله ازدواج را ارائه کرد.

قباله­ ازدواج بر خلاف دیگر اسناد مربوط به عقود که در دو یا چند نسخه تنظیم می­گردند، فقط در یک نسخه، تنظیم گردیده و تنها یک نمونه از آن را به زن و شوهر تحویل می­دهند.

پس از انعقاد نکاح، قباله ازدواج به چه کسی تعلق می­گیرد؟

در رابطه با تعلق قباله­ ازدواج به زوج یا زوجه، هیچ نص قانونی مبنی بر این که قباله­ ازدواج متعلق به چه کسی است، وجود ندارد؛ اما به طور کلی هر سندی که تنظیم می­شود، متعلق به طرفین قرارداد است. ولی عرف جامعه‌­ی ایران، قباله­ ازدواج را متعلق به زوجه و خانواده­‌ی وی می­داند.

چرا که در رابطه با اخذ مهریه، وجود سند ازدواج، الزامی است؛ و نیز چنانچه زوج، زندگی مشترک را ترک کند و زوجه باردار باشد، گرفتن شناسنامه برای فرزند مشترک، منوط به ارائه­‌ی سند ازدواج است. لازم به ذکر است با وجود اینکه به لحاظ عرفی حق نگهداری قباله‌­ی ازدواج با زوجه است، ولی هیچ گونه منع قانونی در این رابطه وجود ندارد که زوج به دفتر خانه­‌ای که سند ازدواج در آن تنظیم گردیده، مراجعه کرده و رونوشتی از قباله ازدواج دریافت کند.