قولنامه چیست ؟

قولنامه، سند یا نامه ای می باشد که در آن قول یا تعهدی ثبت می گردد. در واقع نوعی قرارداد بوده که به آن‌ پیش قرارداد یا وعده قرارداد نیز گفته می شود.

بر اساس این قرارداد، طرفین متعهد می گردند که در زمان معینی به تعهد خود یعنی انتقال مال به دیگری عمل نمایند؛ به عبارتی تعهد به انتقال مال در آینده است.

ویژگی های قولنامه

– قولنامه از قراردادهای معتبری است که می‌توان به آن‌ استناد نمود.

– طرفین قبول می کنند که شرایط لازم برای انعقاد قرارداد در آینده را فراهم نمایند. این تعهد از نوع تعهد و انتقال در آینده می باشد.

– قدرت الزام قراردادی و دریافت وجه التزام.

آثار قولنامه

قولنامه حداقل دو اثر حقوقی مهم دارد که عبارتند از:

1-  قولنامه مانند دیگر اسنادی که برای ایجاد تعهد واقع می گردند در دادگاه اعتبار حقوقی دارد و طرفین ملزم به اجرای مفاد آن می باشند؛ زیرا تعهدی که در قولنامه درج گردیده است متکی به توافق طرفین است و بر اساس ماده ی ۱۰ قانون مدنی قراردادهای خصوصی نسبت به اشخاصی كه آن را منعقد کرده اند در صورتی كه مخالف صریح قانون نباشد، نافذ می باشد .بنابراین قولنامه قرارداد معتبر و الزام آوری است که طرفین قادرند اجبار دیگری به اجرای آن را بر طبق ماده ی ۱۰ قانون مدنی از دادگاه مطالبه نمایند.

2- اصولا فردی که تعهد به فروش مالی در قولنامه می نماید، به صورت ضمنی حق تصرف مخالف با مفاد تعهد را نسبت به خود ساقط می‌کند. مثلاً اگر آقای الف به به آقای ب تعهد دهد که ملک خود را به وی بفروشد، بر طبق این قولنامه، حق انتقال این ملک را به شخص دیگری ندارد و چنانچه از این تعهد خود تخلف نماید و ملک را به فرد دیگری بفروشد، آقای ب می تواند بر اساس قولنامه موجود ابطال معامله دوم را از دادگاه درخواست کند، مگر اینکه صراحتا خلاف این امر در قرارداد پیش بینی گردیده باشد.

درج وجه التزام ضمن قولنامه

بر اساس ماده ی ۲۳۰ قانون مدنی، وجه التزام یعنی اگر در ضمن معامله شرط شده باشد که درصورت تخلف متخلف، مبلغي به عنوان خسارت تاديه نمايد، حاكم نمي تواند وی را به بيشتر يا كمتر از آنچه كه ملزم شده است، محكوم نماید.

به سبب آنکه قولنامه یک قرارداد است و این قرارداد برای طرفین، تعهد به انجام اعمالی را به دنبال می آورد، متعاقدین می‌توانند برای تخلف از تعهدات طرف مقابل که امکان دارد در آینده صورت گیرد، مبلغی را به عنوان خسارت(وجه التزام) در نظر بگیرند.

در عرف قراردادهای موجود در جامعه در بیشتر قولنامه ها مبلغی را به عنوان وجه التزام در قرارداد ها می گنجانند که در اصطلاح عامیانه به آن «پشیمانی» می گویند.

انواع وجه التزام

وجه التزام در قولنامه می تواند به 2 صورت تعیین شود که عبارتند:

– وجه التزام ناشی از عدم انجام تعهد

– وجه التزام ناشی از تاخیر در انجام تعهد

وجه التزام ناشی از عدم انجام تعهد، حالتی است که طرفین در قرارداد توافق می‌کنند خسارتی را در صورت انجام ندادن تعهد از سوی شخصی که متعهد است، دریافت کنند. در این صورت طلبکار در صورت حدوث تخلف از جانب متعهد تنها می تواند خسارت عدم انجام تعهد را از او مطالبه نماید.

وجه التزام ناشی از تاخیر در انجام تعهد این است که طرفین توافق می کنند که چنانچه طرف مقابل در موعد مقرر تعهد خود را انجام ندهد، به ازای هر روز مبلغ مشخصی را به عنوان خسارت بپردازد.

لازم به ذکر است که تعیین وجه التزام نسبت به عدم انجام تعهد یا تأخیر در انجام تعهد به اراده ی طرفین در قرارداد بستگی دارد و تراضی طرفین تعیین کننده ی نوع وجه التزام در قرارداد است.