کلاهبرداری اینترنتی و مجازات آن

کلاهبرداری اینترنتی چیست؟

امروزه سیستم­های رایانه­ای نقش مهمی در کلیه ابعاد زندگی بشر دارند و به دنبال آن، جرائم رایانه ای نیز روز به روز در حال افزایش می­باشند که همین مسئله سبب شده تا مراجع قضایی جهت پیشگیری از این گونه جرائم تدابیر ویژه­ای را اتخاذ نمایند .

معمولاً جرائم رایانه ای به جرائمی اطلاق می­گردد که به گونه­ای با تجارت الکترونیک در ارتباط باشند و رابطه میان جرم و قربانی تحت یک شبکه اینترنتی شکل می­گیرد. در کلاهبرداری اینترنتی، کلاهبردار با استفاده از وارد کردن، تغییر یا محو کردن داده ها یا مختل کردن سامانه و … مالی را تصاحب می­کند؛ به بیان دیگر با استفاده متقلبانه از رایانه، مال یا منفعتی را به دست می­آورد.

تفاوت کلاهبرداری رایانه ای و سنتی

کلاهبرداری سنتی با فریب دادن مستقیم افراد بشر ارتکاب می­باید.در این نوع کلاهبرداری، کلاهبردار با استفاده از وسایل متقلبانه، مال باخته را فریب داده و مال وی را تصاحب می­کند. در واقع فریب در نتیجه غفلت و ناآگاهی مالک است، پس ضرورت دارد که مال باخته از متقلبانه بودن وسایل متقلبانه آگاه نباشد و واقعا فریب خورده باشد.

همچنین بایستی رابطه مستقیمی میان توسل به وسایل متقلبانه و فریب خوردن مال باخته وجود داشته باشد. کلاهبردار می­بایست سوء نیت داشته باشد و با هدف بهره مندی خود یا فرد مورد نظرش مال دیگری را ببرد . شایان ذکر می­باشد که کلاهبرداری از جرایم مقید بوده و برای تحقق آن لازم است حتما نتیجه حاصل گردد.

تفاوت کلاهبرداری سنتی با کلاهبرداری رایانه ای در محیط ارتکاب این جرائم و نیز تفاوت در وسایل ارتکاب جرم می­باشد. در واقع در کلاهبرداری سنتی، شخص با توسل به وسایل متقلبانه فریب می خورد و مال وی از دست می رود، ولی در کلاهبرداری اینترنتی شخص وجود ندارد بلکه از رایانه استفاده متقلبانه می­شود.

عنصر مادی کلاهبرداری اینترنتی عبارت است از وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد، متوقف کردن داده ها و مختل کردن سامانه. البته این مصادیق تمثیلی بوده و امکان دارد مصادیق دیگری نیز در عمل مشمول این قاعده باشند.

در رابطه با عنصر معنوی این جرم می توان به عمد در رفتار فیزیکی علم به غیر مجاز بودن اقدام و قصد تحصیل نتیجه اشاره نمود؛ یعنی شخص با اطلاع از اینکه مالی را بدون آنکه حقی در آن داشته باشد از دیگری می رباید.

مصادیق جرم کلاهبرداری رایانه ای

در ماده 13 قانون جرائم رایانه ای مصوب 1388 و ماده 67 قانون تجارت الکترونیک مصوب 1382 به مبحث کلاهبرداری اینترنتی پرداخته شده است. در این مواد قانونی، مصادیق کلاهبرداری رایانه ای نام برده شده که به شرح زیر می­باشند:

ماده 13 قانون جرائم رایانه ای مصوب 1388 برابر با ماده 741 قانون تعزیرات بیان می دارد: “هرکس به طور غیر­مجاز از سامانه های رایانه­ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی نظیر محو، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند علاوه بر رد مال به صاحب آن به حبس از 1 تا 5 سال یا جزای نقدی و یا هر دو مجازات محکوم خواهد گردید.”

به موجب ماده 67 قانون تجارت الکترونیک مصوب 1382 : ” هر کس در بستر مبادلات الکترونیکی با سوء استفاده و یا استفاده غیر مجاز از داده پیام­ها، برنامه­ها و سیستم­های رایانه ای و وسایل ارتباط از راه دور و ارتکاب افعالی نظیر ورود، محو، توقف داده پیام، مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه ای و … دیگران را فریب دهد و یا موجب گمراهی سیستم­های پردازش خودکار و نظایر آن گردد و از این راه برای خود یا دیگری وجوه اموال یا امتیازات مالی تحصیل کند و اموال دیگران را ببرد مجرم محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبان اموال به حبس از 1 تا 3 سال و پرداخت جزای نقدی معادل مأخوذه محکوم می گردد .”

چگونه از کلاهبرداری اینترنتی جلوگیری کنیم؟

کلاهبرداری­های اینترنتی نظیر حساب بانکی گرفته یا هک ایمیل و رایانه، امروزه بیش از هر زمان دیگری تهدید کننده هستند، که با استفاده از راهکار­های زیر می­توانید از آن در امان بمانید:

اولین اقدام، نصب آنتی­ویروس­ها بر روی رایانه است. متاسفانه به دلیل آنکه آنتی­ویروس­ها خارجی هستند و کاربران ایرانی باید آن­ها را خریداری کنند، کاربران، این آنتی­ویروس­ها را به صورت رایگان از اینترنت دانلود می­کنند، که حدود 99 درصد آنتی­ویروس­هایی که از این راه بر رایانه­ها نصب می­شوند، نه تنها ایمن نیستند بلکه خود حاوی ویروس بوده که موجب آلودگی سیستم می­گردند.

دومین قدم برای ایمن­سازی رایانه در برابر کلاهبرداران، باز نکردن ایمیل­های ناشناس یا انجام گزارش اسپم در رابطه با این ایمیل ها است.

اقدام سوم، باز نکردن لینک­های ناشناس در مسنجر­ها و عدم اشتراک گذاری تصاویر شخصی در فضای مجازی می­باشد. امکان دارد که لینک­های ناشناس حاوی بدافزار باشند و اطلاعات شخصی شما را هک کنند. از طریق تصاویر نیز می­توان می­توان ویروس را انتقال داد.

مجازات کلاهبرداری اینترنتی

به موجب ماده 67 قانون تجارت الکترونیک مصوب 1382 مجازات جرم کلاهبرداری رایانه ای 1 تا 3 سال حبس و رد مال به صاحب آن و پرداخت جزا نقدی معادل مال ماخوذه است.